İnsanoğlunun tarih sahnesine çıktığı ilk andan itibaren başlıca amacı hayatta kalmak olmuştur. Hayatta kalmak ise güvenli olmaya ve beslenmeye bağlı görülmüştür. Güvenlik sağlandığında ise açlık ve susuzluk gibi iki temel beslenme konusu her daim ön planda olmuştur.
Eski zamanlarda insanlar yemek için yaşamak yerine yaşamak için yemek durumunda kalmışlardır. İnsanoğlunun zamanla besin kaynaklarına hükmetmesiyle beslenme şekil ve algısı da değişmeye başlamıştır. Önceden sadece yaşamak için besin arayan insanoğlu artık haz peşinde koşan bir varlığa dönüşmüştür. Beslenme, günümüzde de bu şekilde görülmektedir. Nasıl ve neden yenildiğinden çok, ne yenildiğine odaklanılmaktadır.
Kilo verme diyetlerinin veya sağlıklı beslenmenin sürdürülebilirliğinin zor olduğunun hepimiz farkındayız. Aslında beslenme konusunda önemli olan, işi sadece midede değil aynı zamanda kafada da bitirmektir. Mindfulness; duygularınızı, fiziksel hislerinizi tanımanıza ve bunlarla başa çıkmanıza yardımcı olan bir meditasyon şeklidir. Yeme bozuklukları, depresyon, anksiyete ve yiyeceklerle ilgili çeşitli davranışları içeren birçok durumu tedavi etmek için kullanılmaktadır. Mindful eating yani sezgisel yeme de dikkate dayalı bir meditasyon şeklidir. Bu teknik, yeme alışkanlıklarını kontrol etmeye yardımcı olmaktadır. Bu tekniğin kilo kaybını arttırmaya, gereğinden fazla yemeyi azaltmaya ve daha iyi hissetmeye yardımcı olduğu gösterilmiştir. Yani kısacası vücut bilgeliğini kazandıran bir tekniktir.
Yemek yemek genellikle hızlıca yapılan, akılsız bir hareket haline gelmiştir çünkü aslında beynin tok olduğunuzu fark etmesi 20 dakikaya kadar sürebilmektedir. Çok hızlı yenildiğinde, fazla miktarda besin tüketimi sırasında tokluk sinyali daha beyne ulaşmamış olur. Sezgisel yemede dikkat geri kazanılır ve otomatik olarak değil, kasıtlı bir şekilde hareket edilerek yeme davranışı yavaşlatılır.
Fiziksel açlık, yemek yedikten birkaç saat sonra hissedilir ve vücudun gereksinimi olan enerjinin alımı ile sonlanır. Duygusal açlık ise yeme zamanlarından bağımsız olarak hissedilir ve tokluk hissine rağmen, gereksinimden fazla enerji alımı ile sonlanır. Fiziksel açlık giderildiği zaman memnuniyet sağlandığı halde, duygusal açlık giderildiği zaman suçluluk ve utanç hisleri baş gösterir. Sezgisel yemede, duygusal nedenler yerine fiziksel nedenlere dayalı, duygusal dalgalanmalar ile başa çıkılması için değil, sadece fiziksel açlığın giderilmesi için yenilir.
Sezgisel Yeme Davranışı Temel Olarak Şunları İçermektedir:
- Dikkatini dağıtmadan yavaş bir şekilde yemek
- Yemek için değil, yaşamak için yemek
- Fiziksel açlık işaretlerini dinlemek ve yalnızca doyana kadar yemek
- Yemek için oluşan gerçek ve gerçek olmayan tetikleyicileri ayırt etmek
- Renkler, kokular, sesler, dokular ve tatlar fark ederek duyuları kavramak
- Gıda polisine meydan okumak: Gıda polisi, diyet zihniyetinin yarattığı mantıksız kuralları denetlemektedir. Sizi 1000 kalorinin altında yediğiniz için “iyi” ama bir dilim çikolata yediğiniz için “kötü” olarak nitelendirir.
- Yiyecekler ile barışmak: Eğer kendinize belli bir besini yememeniz gerektiğini şart koşarsanız; bu tutumunuz, yoksunluk hissine kapılmanıza yol açabilir ve dolayısıyla önüne geçemediğiniz aşermelere ve tıkınırcasına yeme davranışına neden olabilir.
- Hissedilen duyguyu yemeğe yönelmeden yaşamak, besin tüketimi sırasında düşünce ve duygulara olan hassasiyeti azaltmak
- Vücuduna saygı göstermek
- Egzersiz yapmak
Bunlar, otomatik düşünce ve davranışlarınızı daha bilinçli ve sağlıklı tepkilere dönüştürmektedir.
Bu tekniği uygulamak için birkaç basit yol bulunmaktadır:
- Yemeği daha yavaş yiyin, acele etmeyin.
- Yemeği iyice çiğneyin.
- Dikkat dağıtıcı faktörleri ortamdan uzaklaştırın (örn: TV izlemek gibi).
- Sessizce yiyin.
- Yemeğin sizi nasıl hissettirdiğine odaklanın.
- Doyunca yemeği bırakın.
- Neden yemek yediğinizi, gerçekten aç olup olmadığınızı ve seçtiğiniz yemeğin sağlıklı olup olmadığını kendinize sorun.
Günde bir öğün seçerek bu davranışları uygulamak, benimseyebilmek adına iyi bir fikirdir. Herhangi bir kronik hastalık olmadığı sürece (örn. diyabet, besin alerjileri) bu teknik uygulanabilmektedir.