Kendine özgü yoğun aroması nedeniyle kimi insanın çok sevdiği kimilerinin de yanına bile yaklaştırmadığı kereviz maydanozgiller ailesinin üyelerindendir. Anayurdunun Akdeniz havzası ve Kafkasya olduğuna inanılan kerevizin yabani akrabalarına Mısır, Cezayir, Hindistan, Çin, Yeni Zelanda ve İsviçre’nin güney kısmında rastlanır. Dilimizdeki kereviz sözcüğünün kökeni Arapça ve Farsça “kerefs” sözcüğüne dayanır. Fazlaca yararı olan kerevizin gelelim yararlarına.
Yararları
- Kereviz yüksek miktarda K vitamini, A vitamini, B2-B6 vitamini ve C vitamini içerir. Kereviz aynı zamanda;
- Folik Asit
- Potasyum
- Manganez
- Pantotenik Asit
- Diyet lifi içerir.
- Kereviz fitokimyasal bir besindir. Fitokimyasallar, ağırlıklı olarak bitkilerde bulunan bir dizi kimyasallardır. Bitkiler, hayatta kalmak için ve kendilerini patojenlere karşı korumak için fitokimyasalları kullanırlar. Fitokimyasallar, bağışıklık sistemimizi güçlendirir ve kansere karşı vücudumuzu korudukları kanıtlanmıştır.
- Kereviz düşük kalorili bir sebzedir aynı zamanda glisemik indeksi de düşüktür.100 gr kereviz, yaklaşık olarak 43 kcaldir.34 kcal karbonhidrat,6 kcal protein ve 3 kcal yağ içerir. Kereviz, yüksek miktarda su içeren bir sebzedir. Neredeyse %95 oranında su içerir ve aynı zamanda yüksek miktarda çözünen ve çözünmeyen diyet lifi içerir. Diyet lifleri, sindirim sistemimizi destekler.
- İçeriğindeki apiol bileşeni sayesinde diüretik (idrar söktürü) özelliği vardır.
- Kereviz; apigenin ve luteolin olmak üzere önemli iki antioksidanı içerir.
- 2017 yılında fareler üzerinde yapılan bir çalışmada; luteolinin, rinit (iç burun iltihabı) ve alerjik astımı düşürdüğü kanıtlanmıştır. Yapılan çalışmanın sonuncunda; fareleri alerjene maruz bırakmadan 30 dakika önce luteolin vermenin rinit ve alerjik astımı önemli ölçüde düşürdüğü kanıtlanmıştır. Bilim adamları luteolinin insanlarda da benzer anti-alerjik etkisinin olup olmadığını doğrulamak için daha ileri çalışmalar yapmaya ihtiyaç duymaktadır.
- Yine 2017’de fareler üzerinde yapılan başka bir çalışmada ise; apigeninin kireçlenmeyi baskılayıp baskılamadığı araştırılmıştır. Yapılan çalışmada, farelere apigenin takviyesi yapılmıştır ve farelerde daha az doku iltihabı görülmüştür. Apigenin verilmemiş farelere göre, kireçlenmenin başlangıcını ve şiddetini geciktirdiği gözlemlenmiştir. Araştırmacılar, apigeninin bağışıklık sistemini baskılayarak çalıştığı sonucuna vardı.
- 2015 yılında yapılan bir çalışmada ise; araştırmacılar apigeninin, çeşitli beyin fonksiyonlarına zarar verdiğini, böylece alzheimerın ilerlemesini geciktirip yavaşlattığı sonucuna vardı.
- Luteolin ayrıca kanser hücrelerinin vücudun diğer alanlarını istila etmesini, yani ‘metastaz yapmasını’ önler. Ayrıca hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar, luteolinin, kanser hücrelerine etki eden kemoterapi ilaçlarının potansiyelini arttırırken, bu ilaçların vücut üzerindeki toksik etkilerini azalttığı kanıtlanmıştır.
- Kerevizdeki antioksidanların, kolesterol depolarının parçalanmasını ve kana girmesini önleyerek kolesterol seviyelerini düşürdüğü yapılan çalışmalarda kanıtlanmıştır.
- Bir 2013 çalışmasında, kereviz tohumu özündeki kimyasal 3-n-bütilftalitin (3nB) antihipertansif özelliklere sahip olup olmadığı araştırıldı. Deneye yüksek tansiyonlu 30 katılımcı katıldı. Her biri 6 hafta boyunca günde iki kez 75 miligram (mg) kereviz tohumu özü içeren bir kapsül tüketti. Bu sürenin sonunda katılımcılar kan basınçlarında önemli bir düşüş gördü. Araştırmacılara göre, 3nB, arterlerde yağ birikintilerini azaltarak ve arter duvarlarının esnekliğini artırarak kan basıncını düşürür.
- Ayrıca luteolin, antioksidan özelliği sayesinde serbest radikalleri etkisiz hale getirir ve kalp hasarını sınırlar.
- Yapılan çalışmalar gösteriyor ki, kereviz erkeklerde sperm üretimine zarar verebilecek maddelere karşı koruyucudur ama yüksek dozda tüketildiğinde içerdiği apigenin kimyasalı nedeniyle doğurganlığı azaltır.
Olumsuz Etkileri
Kereviz yadsınamaz bunca yararına karşın herkes için uygun olmayabilir.
- Kereviz, güneş ışığıyla reaksiyona giren psoralen kimyasal maddesini içerir. Kerevizi ve psoralen içeriği yüksek olan diğer yiyecekleri yemek, cildin ultraviyole ışığa duyarlılığını arttırır. Dermatit, güneş hasarı ve foto yaşlanma riskini de arttırır.
- Bireylerde kereviz alerjisi olabilir; bu da sindirim rahatsızlıkları ve solunum sorunları gibi çeşitli semptomlara neden olur. Nadir olsa da kereviz alerjisi olan bir kişi, potansiyel olarak ölümcül alerjik reaksiyon (anafilaksi) geçirebilir. Aşağıdaki anafilaksi semptomlarından herhangi birini yaşayan herkes mutlaka doktora görünmelidir;
- Nefes almada zorluk
- Kurdeşen veya şişlik
- Boğaz sıkışma
- Ses Kısıklığı
- Mide bulantısı, Kusma veya İshal
- Karın Ağrısı
- Hızlı kalp atımı
- Düşük kan basıncı
- Baş dönmesi veya bayılma
- Özellikle psoralen’e duyarlı bireyler için, psoralen bakımından zengin içerikli yiyeceklere dokunmak derinin tahriş olmasına neden olur.
- Kerevizin 1 sapı (40 g) yaklaşık 30 miligram (mg) sodyum içerir. Yüksek sodyumlu bir diyet kan basıncını arttırır ve daha ciddi sağlık sorunlarına katkıda bulunan sıvı tutulmasına neden olabileceğinden, bireyler ne kadar sodyum tükettiğine dikkat etmelidir.
Kereviz Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Saklama İpuçları
- Sağlam, dik saplara sahip kerevizleri satın alın.
- Yaprakları, canlı ve taze olmalıdır. Sarı veya kahverengi yapraklı kerevizleri satın almaktan kaçının.
- Kerevizi, besin ögelerini kaybetmemesi adına tüketmeden önce doğrayın.
- Kerevizi buharlaşarak pişirmek tüm besin değerlerini korunmasını sağlayacaktır.
- Yapraklarını atmayın! Kereviz yaprakları, en fazla kalsiyum, potasyum ve C vitamini içeren kısmıdır.
- Kereviz sağlığımız için oldukça yararlı vitamin, mineral ve fitokimyasalları içerir.
- Çoğu araştırma, kerevizin içerdiği antioksidanların etkileri üzerine yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda kerevizin, alerjik astıma, rinite, kireçlenmeye, kansere, Alzheimer’a, yüksek kolesterole yüksek kan basıncına ve kalp sağlığına olan olumlu etkisi kanıtlanmıştır.
- Kerevize alerjisi olan bireyler tüketiminden kaçınmalıdır.
- Sodyum tüketimini azaltmaya çalışan bireyler, kereviz de dahil olmak üzere tüm yiyeceklerden günlük sodyum alım miktarına dikkat etmelidir. Ancak kereviz yemek çoğu birey için sorun yaratmaz.
Tarif
Bu kadar kerevizin yararından bahsetmişken tarif vermeden olmaz. Hem yapımı kolay hem de harika bir salata alternatifi, portakal kabuklarının içinde sunmak ise görsel bir şölen…Gelelim tarife;
- 2 yemek kaşığı yoğurt
- 2 yemek kaşığı süzme yoğurt
- 1 orta boy kereviz
- İsteğe göre sarımsak
- 1 portakal (ikiye bölünüp kabuğu kullanılacak)
- İsteğe göre baharat
Kerevizin kabuklarını soyup, rendeliyoruz. Yoğurda ekleyip, portakal kabuklarının içine dolduruyoruz. Kerevizin sap kısımlarını ise kesinlikle atmayın. Et, tavuk ya da sebze suyu yaparken haşlama suyuna atılan saplar müthiş bir lezzet katacaktır. Afiyet olsun.