Alkollü içecekler yüksek kalori sağlar ama besin değerleri oldukça düşüktür. Bu yüzden alkolden aldığımız kalorilere besin değeri açısından “boş kalori“ diyebiliriz. Alkol tüketiminin kilo alımı için bir risk faktörü olup olmadığı belirsizdir çünkü bugüne kadar yapılan çalışmalar pozitif veya negatif kesin bir sonuca varamamışlardır.
Bazı çalışmalar, alkol alımının beyinde açlık duygusunu ve iştahı harekete geçirdiğini açıklamıştır. Fareler üzerinde yapılan deneyler, alkolün vücuda daha çok yemek yemesini söyleyen beyin sinyallerini etkinleştirdiğini gösterdi. Alkol alan farelerin beyninde agouti nöronlarının (AgRP) hareketliliğinin arttığı görüldü. (AgRP nöronları, iştahın düzenlenmesinde önemli rol oynarlar.) Bir diğer çalışmada da AgRP nöronlarının hareketi verdikleri bir ilaçla engellenmiştir ve farenin öncekine göre daha az yediğini gözlemlenmiştir. Araştırmacılara göre AgRP nöronları alkolün neden olduğu yeme davranışından sorumludur. Faaliyete geçtiklerinde iştahı arttırırlar ancak inhibe edildiklerinde neredeyse anoreksiye yol açabilirler.
Alkol ve iştah metabolizması arasındaki ilişkiyi incelemek istediğimizde yalnızca az önce bahsettiğimiz araştırmalardaki biyokimyasal tepkimeleri dikkate alıp kesin bir yargıya varmak yanlıştır çünkü iştah metabolizmamız veya kilo alımımız birçok faktöre bağlıdır. Mesela aşağıdaki sorular alkol ve iştah metabolizması arasındaki ilişkiyi incelemek istediğimizde akla gelecek ilk sorulardır ve verilen her cevaba göre bu ilişki değişir.
- Ne sıklıkla alkol kullanıyorsunuz?
- Ne kadar alkol kullanıyorsunuz?
- Ne zaman alkol kullanıyorsunuz?
- Hangi içkileri tercih edersiniz?
- Alkolün yanında besin tüketir misiniz, tüketiyorsanız bunlar hangi besinler?
- Genel olarak nasıl bir beslenme alışkanlığına sahipsiniz?
- Genetik yatkınlığınız var mı? (örneğin diyabet, obezite vb.)
- Cinsiyetiniz nedir?
- Yaşınız kaç?
- Fiziksel aktiviteniz nasıl?
Alkol kullanımı ne gibi olumsuzluklara yol açıyor?
- İnce bağırsak besinlerin emilimini sağlar. Alkol, mide asiti salgısını arttırır. Artan mide asiti, ince bağırsağın astarını tahriş eder ve bu durum besin emilimini olumsuz etkiler. Böylece alkol tüketimi malnütrisyona sebep olmuş olur. Ayrıca yapılan bir çalışmada alkol kullanan bireylerin bir kısmının malnütrisyona uğramalarına ve iştah mekanizmalarının bozulmasına bağlı olarak yaşam kalitelerinin azaldığı görülmüştür.
- Karaciğer alkolü metabolize etmekten ve parçalamaktan sorumludur. Alkol bir toksin olduğundan uzun süreli alkol kullanımı hepatit, siroza ve karaciğer yağlanmasına neden olabilir. Karaciğer alkolü işlemesi gerektiğinde, vücudun insülin metabolizması olumsuz etkilenir. Alkol kullanımı kan şekeri seviyesinin yükselmesine neden olabilir.
- Alkol idrara çıkma sıklığınızı arttırır. İdrara çıktıkça sodyum gibi elektrolitler azalır. Dolayısıyla alkol alanların yağlı ve tuzlu besinlere olan eğilimleri artar. (cips, kraker vb.)
- Alkol, idrar çıkışını artıran bir diüretik olduğundan, çinko, magnezyum ve potasyum gibi minerallerin kaybına neden olabilir.
- Aşırı alkol tüketimi kalori gereksinimlerini karşılayabilir ama yetersiz beslenmeye ve vitamin, mineral eksikliklerine yol açar. Bu nedenle vücut ağırlığımızın ideal olması iyi bir beslenmenin göstergesi değildir.
- Küçük dozlarda alınan alkol iştah açıcı olsa da, daha büyük miktarlarda alkol alımı açlığı bastırır.
- Besin değeri açısından yetersiz olan alkollü içecekler, önce yiyecek ve beslenme eksikliğine yol açıp daha sonra hücre hasarına neden olmaktadırlar.
- Alkol doğru karar verme yetinizi bozar ve ne kadar aç olduğunuza bakmaksızın daha fazla yemek yemenize sebep olur.
- Aşırı alkol kullanımı kilo alımı, obezite, yüksek tansiyon, yüksek trigliserit, insülin direnci, kalp hastalığı, felç, karaciğer hastalığı, kanser gibi birçok ciddi sağlık sorunlarına yol açmaktadır.
Sonuç olarak;
Alkol ve iştah mekanizması arasındaki ilişkiliyi incelemek için vücudumuzda gerçekleşen birçok biyokimyasal tepkime vardır ve bu olayların tümünü tek bir yazıda ele alıp bir sonuca bağlamak imkansızdır. Alkolün vücutta yol açacağı sonuçlar kişiden kişiye göre farklılık gösterir. Aşırı ve uzun süreli alkol kullanımı, vücudumuzun sağlığını etkileyecek ciddi sorunlara yol açabilir ve birey genellikle düzensiz yeme davranışlarından sorumlu tutulur. Düzenli olarak alkol kullanan bireylerin, sağlıklarına verecekleri uzun vadeli ve geri dönüşü olmayan zararları önlemek için bir sağlık personeli tarafından sağlık durumlarının izlenmesi önerilmektedir.