OBEZİTE
Obezite, vücuda besinler ile alınan enerjinin, harcanan enerjiden fazla olmasından kaynaklanan ve vücut yağ kitlesinin, yağsız vücut kitlesine oranla artması ile karakterize kronik bir hastalıktır. Obezitenin en önemli risk faktörlerini fiziksel aktivitede azalma, beslenme alışkanlıkları, yaş, cinsiyet, doğum sayısı ve genetik oluşturmaktadır.
Endokrin Derneği, obeziteyi “enerji homeostazı sisteminin bir bozukluğu” olarak tanımlayan bilimsel bir bildiri yayınlamıştır. Bu, enerji alımını ve enerji çıktısını düzenleyen mekanizmanın normal işleyişinin dışına çıktığı anlamına gelmektedir.
Dünya Obezite Federasyonu, obeziteyi “kronik, nükseden ilerleyici bir hastalık süreci” olarak tanımlayan bir bildiri yayınlamıştır.
Araştırmalar obezite ile ilgili sorunun vücut yağının düzenlenmesi değil, düzenlemenin daha yüksek bir seviyede gerçekleşmesi olduğunu bildirir. Enerji homeostazı durumudur. Ve bu mekanizma, obezite tedavisinde karşılaşılan en büyük sorunlardan sorumludur. Kaybedilen ağırlık beş yıl içinde geri gelir.
Obeziteye Neden Olan Çeşitli Faktörler
- Beslenme Regülasyon Bozukluğu: Normalde yemek yeme hızı, vücuttaki yağ ve karbonhidrat depolarıyla orantılı olarak düzenlenmektedir. Normal bir insanda bu depolar optimal düzeyi aştığı zaman aşırı depolanmayı önlemek amacıyla beslenme hızı azaltılmaktadır. Ancak obez kişilerde bu durum gerçekleşmez. Bu kişilerde besin alımı vücut ağırlığının çok üzerine çıkmadığı sürece azaltılamaz.
- Psikolojik Nedenler: Ağır hastalık, stres ve mental depresyonda insanların büyük ölçüde kilo aldığı sık görülen bir durumdur. Yemek yeme, gerilimden kurtulma çaresi olarak görülmektedir
- Nörolojik Nedenler: Hipotalamusun ventro-medial çekirdeklerinde görülen lezyonlar aşırı yeme sonucu şişmanlığa neden olur. Bu lezyonlar aynı zamanda aşırı insülin yapımına da neden olur. İnsülin ise yağ depolanmasını sağlar.
- Genetik Faktörler: Şişmanlığın genetik bir durum olduğu kesindir.
Genler beslenme derecesini çeşitli yollardan etkiler;
- Beslenme merkezinin enerji deposunun düzenlenmesindeki anormallikleri,
- Bir rahatlama mekanizması olarak iştahı açan ya da kişiyi yemeye sevkeden anormal ve kalıtsal psikolojik faktörler,
- Karbonhidrat ve yağ depolanmasıyla ilgili genetik bozukluklar olarak sıralanabilir.
Obezitede Gerçekleşen İki evre
- Harcanan enerjiden daha fazla enerji alımının olduğu uzun süreli dengesizlik dönemi
- Vücudun daha yüksek bir kiloyu ayar noktası belirlediği ve bu ağırlık için savaştığı bir dönem
Obezitenin Neden Olduğu Sağlık Sorunları
Obezitenin çeşitli hastalıklarla ilişkisi bilinmekte olup, morbidite ve mortaliteyi artırıcı etkisi ortaya konmaktadır. Sedanter yaşam biçimi ve obezitenin derecesi ile mortalite ve morbidite artar.
Obezitenin vücutta tüm sistemleri etkiler. Endokrin sistem, kardiyovasküler sistem, solunum sistemi, gastrointestinal sistem, deri, genitoüriner sistem, kas-iskelet sistemi yanında psikososyal durum obeziteden etkilenir.
Obezite Tip 2 diyabet, osteoartrit, dislipidemi, KVH, safra taşları, çeşitli kanserler, gut, inme ve depresyon gibi hastalıklara yol açmaktadır.
Obezite Tedavisi
- Obezitenin tedavisi, enerji girişini enerji tüketiminin altına indirerek yapılmaktadır.
- Enerji harcamasını arttıracak fiziksel aktiviteye başvurulmaktadır.
- Obezite tedavisinde egzersiz ve düşük kalorili diyetlerin yetersiz kaldığı durumlarda ilaçlardan faydalanılmaktadır.
Sonuç olarak; obezite çevresel, genetik ve nörolojik etkenlere bağlı olarak gelişen ve bir çok kronik hastalığa neden olabilen önemli bir sağlık problemidir. Dünya nüfusunun yaklaşık beşte birinin 10 yıldan kısa bir süre içinde obez olacağı tahmin edilmektedir. Stresli bir hayat, düzensiz beslenme, sedanter yaşam ile bu son kaçınılmazdır. Obezite riskini azaltmak için sağlıklı beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak ihmal edilmemelidir.