Eğer besin etiketlerini okumaktaysanız maltodekstrin içeriğiyle birçok kez karşılaşmış olmalısınız. Bu katkı maddeleri paketli besinlerin yaklaşık yüzde 60’ında maltodekstrin bulunur ve çok yaygındır. Maltodekstrin nişastadan yapılır, genel olarak doldurucu içerik kalınlaştırıcı veya raf koruyucu olarak kullanılır. Hala FDA’den güvenli etiketi olmasına rağmen, maltodekstrin çok tartışmalı bir konudur. Bu makalede maltodekstrinin sağlık açısından varsa zararları ve neden kaçınmanız gerektiği tartışılmaktadır.
Maltodekstrin Nedir?
Maltodekstrin nişastadan yapılan yapay karbonhidrattır. Amerika’da çoğu maltodekstrin mısır veya patates nişastasında yapılır ancak bazı ülkelerde pirinç veya buğday nişastasından yapılır. Amerika’da mısırların yüzde 90’nı modifiye edilmiştir bu sebepten dolayı bir zıtlık söz konusudur. Nişasta kısmi hidroliz denilen bir süreçten geçer ve bu süreçte ortama nişastayı kısmi sindiren su ve enzimler eklenir. Bu üretilen ürün sonra rafine edilir ve kurutulur beyaz bir toz haline getirilir. Maltodekstrin genişleme (bulk) sürecinde gıda katkısı olarak kullanılır, yapıyı artırır ve raf ömrünü uzatır.
Maltodekstrin içeren bazı ürünler:
- Şeker
- Hazır pudingler
- Düşük yağlı yoğurtlar
- Sporcu içecekleri
- Bebek mamaları
- Salata sosları
- Tatlandırıcılar
- Sabunlar
- Kozmetik ürünleri
- Çamaşır deterjanı
Diğer çeşit maltodekstrin ise dirençli maltodekstrindir. Normal maltodekstrinin aksine dirençli maltodekstrin suda çözünebilen bir yapay liftir. Bu makale sadece gıda katkı maddesi olan normal maltodekstrine odaklanmıştır. Özetle maltodekstrin nişastadan yapılan beyaz toz halinde bulunan yapay karbonhidrattır ve genel olarak katkı maddesi olarak kullanılır.
Üreticiler Neden Maltodekstrin Kullanıyor?
Maltodekstrin çok yönlü ve ucuzdur bu yönden dolayı üreticiler tarafından sıklıkla başvurulan bir üründür.
Maltodekstrin kullanım amaçları:
- Doldurucu: Besinlerin içeriğinde kullanıldığında tadı etkilemeden hacimi genişletir. Örneğin Splenda maltodekstrin kullanır ve ürün hacmini genişletir, ayrıca bu ürün yapay tatlandırıcı olan ve şekerden 600 kat daha tatlı olan sükraloz’un tadını hafifletir.
- Kalınlaştırıcı Ajanı: Düşük hacimli yoğurt, hazır puding, soslar, salata sosları pelte gibi ürünlerde kullanılır ve nişastanın kalınlaşmış özellikte kalmasını sağlar.
- Tat iyileştirici: Maltodekstrin tadı değiştirmeden ve ekstra içerek eklemeden tadı geliştirmek ve yumuşaklığı sağlamak için belirli biralarda kullanılır.
- Bağlayıcı Ajan: Genellik tablet ve hap gibi farmasötik maddelerde kullanılır.
- Koruyucu: Özellikle bebek mamalarında raf ömrünü uzatıcı olarak kullanılır, ayrıca topaklanma olmadan kolayca çözülür ve ideal bir karbonhidrat kaynağıdır.
- Düz yüzey yapar: Çoğu losyon ve kremde bulunur.
Özetle maltodekstrin çok yönlüdür ve genellikle kalınlaştırıcı, doldurucu ve koruyucu içerik olarak kullanılır.
Atletler için Yararlı Olabilmektedir
Çoğu atlet performansını geliştirmenin yollarını araştırır. Atletlere uzun antrenmanda yardım eden ve antrenman sezonunda iyileştiren sporcu içecekleri ve enerji jelleri gibi suplementler popüler seçimlerdir. Maltodekstrin yaygın olarak kullanılan kolayca sindirilen ve vücutta kolayca absorbe edilen bir karbonhidrat kaynağıdır. Vücut egzersiz yaparken depo edilen glikojeni glikoza çevirip kullanır. Atletlerin dayanıklılığı yoğun antrenman sırasında tükenir ve glikojen depoları boşalır bu yüzden bu karbonhidrat suplementleri depoları yeniler ve atletin uzun süre antrenman yapmasına yardım eder. Araştırmalar gösteriyor ki, antrenman sırasında veya antrenmanda sonra alınan karbonhidrat suplementleri antrenman performansını geliştirebilir ve dayanıklılığı artırabilir. Maltodekstrin ayrıca atletlerin antrenman dayanıklılığına da yarar sağlar. Bir kaç çalışma göstermiştir ki antrenmandan sonra tüketilen maltodekstrin gibi karbonhidratlar antrenman sırasında tükenen depoları yerine koymaya yardım eder. Özetle maltodekstrin kolayca emilen edilen bir karbonhidrat kaynağıdır, performansı artırmaya yardım eder ve antrenman sırasındaki dayanıklılığı artırır.
Besin Değeri Yoktur
Maltodekstrin sporda kullanılmasına rağmen beslenme açısından fakir bir kaynaktır. 1 çay kaşığı maltodekstrin şekere yakındır ve 12 kalori 3.8 gram karbonhidrat içerir vitamin ve mineral içermez. Nişastalar genellikle düşük besin değerleri içerir ama işlem gereği maltodekstrinin besin içeriği daha da azaltılması gerekmektedir. Maltodekstrinin atletlerin performanslarını artırması ve iyileştirmesi düşük besin içeriğine göre daha ağır basmaktadır. Ayrıca alınan enerji egzersiz ile tüketilmez ise kilo alımına sebep olur. Yüksek işlenmiş çoğu besin maltodekstrin içerir, az bir besin kaynağı sağlar ve yüksek riskli hastalıklar ile bağlantısı vardır. Özetle maltodekstrin besin kaynağı olarak pek fayda sağlamaz ancak boş kalori kaynağıdır.
Yüksek Glisemik İndeksi Vardır
Glisemik indeks besinlerin kan şekerini ne kadar hızlı yükselttiğidir. Düşük glisemik indeksli besinlerin glisemik indeks değerleri 55’in altındadır. Orta olanlar 51-69 yüksek ise 70 ve üzeridir. Araştırmalar göstermektedir ki maltodekstrine maruz kalan bağırsak hücreleri zararlı bakteri olan e.coli’nin büyümesine yardım eder ve gelecekte bağırsak çevresine zarar verme riski gelişebilmektedir. Çoğu çalışmanın maltodekstrin ve yüksek riskli bakteriyel enfeksiyon arasında ki bağlantıyı keşfetmesine rağmen, sağlık bireylerde ki çalışmalar bu ikisini nasıl bir bağlantı içerisinde olduğuna dair daha gerçekçi sonuçlara ihtiyaç duyar. Özetle yüksek maltodekstrin alımı alt bağırsakta zararlı bakteri gelişimine sebep olabilmektedir ve bakteriyel enfeksiyon riskini artırmaktadır.
Bazı İnsanlarda Yan Etkileri Görülmüştür
Ciddi negatif sağlık etkileri ve maltodekstrin arasında bir bağlantı olmamasına rağmen bazı insanlarda bu yan etkiler görülmüştür.
Bunlar:
- Mide bozulması
- Genişleme
- İshal
- Kusma
- Kurdeşen veya kızarıklık
- Astım
Çoğunlukla rapor edilen yan etkiler karbonhidrat intoleransına ve malabsorbsiyona benzer, bu yüzden bu belirtilerden biri görülürse maltodekstrinden kaçınmak en iyi seçenektir. Çoğu insan için maltodekstrin güvenli ve FDA onaylıdır. Eğer maltodekstrin içeren bir besin yedikten sonra veya maltodekstrin suplementi aldıktan sonra herhangi bir alerjik reaksiyon görülürse hemen kullanım bırakılmalıdır. Özetle maltodekstrin genellikle güvenlidir ama karbonhidrat intoleransınız veya malabsorbsiyonunuz var ise kaçınmak en iyi seçeçenek olacaktır.
Sonuç:
Yemeklerde ki maltodekstrin negatif etki vermemektedir. Geniş bir çevrede kullanılır ve ciddi yan etkileri konusunda yayınlanan bir çalışma yoktur. Suplement olarak sadece egzersiz sırasında yararları gözükmektedir. Ortalama bir insana fayda sağlamamaktadır ve düşük besin değerleri vardır. Tip 2 diyabeti olan veya insülin direnci olan insanlar maltodekstrin kullanmaktan kaçınmalıdır çünkü maltodekstrin kan şekerini çok hızlı yükseltmektedir. Son olarak, işlenmiş ürünlerde maltodekstrin olduğu unutulmamalıdır.Sağlık diyet içinde bulunan az işlemden geçmiş besinler maltodekstrin alımınızı doğal yoldan kısıtlayabilmektedir.