Günümüzde oldukça popüler olan 5-HTP (5-Hidroksitriptofan) “Griffonia simplicifolia” adlı bitki türünden üretilir. En önemli özelliği serotonin hormonunun öncüsü olmasıdır. 5-HTP kan dolaşımına girdikten sonra kan-beyin bariyerinden direkt geçerek beynimize ulaşabilir.
Birçok besinden doğal olarak aldığımız ve suplement formları bulunan triptofan amino asidi, 5-HTP’ye dönüştükten sonra serotonin hormonuna dönüşebilir. Triptofan kan-beyin bariyerini 5-HTP kadar kolay geçemez ve serotonine dönüşme aşamasında etkili olan enzimler oldukça kontrollü çalışır. Sürekli triptofan alsak bile serotonin üretimine istediğimiz kadar katkısı olmaz. Bu sebeple 5-HTP’yi triptofan suplementlerinden ayıran en önemli özelliği hiçbir sınırlayıcı faktöre takılmada direkt olarak serotonine dönüşebilmesidir.
Serotonin aynı zamanda, açlık kontrolünde görev alan ve karbonhidrat tüketim isteğini baskılayan bir hormondur.Serotonin eksikliğinde depresyon, anksiyete, uyku problemleri gibi birçok sorun ortaya çıkabilir. Buna bağlı olarak iştah artışı ve obezite riski artar.
5-HTP ile yapılmış bilimsel çalışmalara ve ne için kullanıldığına göz atalım.
- Açlık Kontrolü
Bazı çalışmalar 5-HTP’nin açlığa sebep olan hormonları baskılayarak iştah azaltıcı etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Yapılan bir çalışmada, 20 diyabetli kişi arasından rastgele seçilen 9 kişi 5-HTP alırken diğer 11 kişi plasebo grubu olarak seçildi. 5-HTP alan grubun plasebo grubuna göre doğal olarak günlük kalori alımını azalttığı (ortalama olarak 435 kilokalori daha az) ve buna bağlı kilo kaybına sebep olduğu gösterilmiştir.
- Depresyon
5-HTP’nin depresyon azaltıcı etkisi ise bir başka çalışma konusudur. Depresyonun kesin nedeni bilinmese de bazı araştırmacılar serotonin dengesizliğinin ve eksikliğinin depresyona sebep olabileceğine inanıyor.
Depresyon ve distimik bozukluğu olan bireyler üzerinde yapılan bir çalışmada, 5-HTP suplementi alan bireylerin almayanlara göre depresyonu hafifletmede daha etkili olduğu sonucuna varmıştır. 5-HTP’nin potansiyel antidepresif etkisinin antidepresan ilaçlar ile birleştirildiğinde etkisinin daha güçlü olduğu görülmüştür. Ancak 5-HTP ve depresyon üzerine daha çok çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır.
- Uyku
5-HTP serotonin üretimine katkıda bulunarak aynı zamanda melatonin oluşumunu da desteklemektedir. “Uyku hormonu” olarak bildiğimiz melatonin vücudumuzun biyolojik saatini düzenleyen, uykuya dalmamızı kolaylaştıran bir hormondur. Bu sebeple 5-HTP alımı melatonin üretimini destekleyerek uykuya dalmamızı kolaylaştırabilir.
Yapılan bir çalışmada, rahatlamayı destekleyen ve kimyasal bir haberci olan GABA ile 5-HTP‘nin kombinasyonu sonucu uykuya dalma süresinin önemli ölçüde azaldığı ve uyku kalitesini arttığı gözlemlenmiştir. Bu sonuçlar umut verici olsa da insan temelli daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır.
- Migren
Bazı araştırmacılar serotonin eksikliğinin, mide bulantısı ve görme bozukluğunun eşlik ettiği migreni tetiklediğine inanıyorlar. 5-HTP takviyesinin ise serotonin seviyelerinin artışına yardımcı olarak bu semptomları azaltabileceği düşünülmektedir.
124 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada 6 ay boyunca 5-HTP suplementi alan bireylerde migren ataklarına karşı koruyucu etkisi olduğunu ve katılımcıların %71’inde migren ataklarının sayısını azaldığını gözlemlemişlerdir. Bu çalışma gibi yapılan birçok çalışma, 5-HTP suplementenin migren ataklarına karşı koruyucu etkisi olduğunu göstermiştir.
Yan etkiler
5-HTP takviyelerinin yanlış dozda kullanılmasıyla birlikte mide bulantısı, ishal, kusma gibi yan etkileri olduğu bilinmektedir. Bazı ilaçlar serotonin üretimini artırır. Bu ilaçları 5-HTP ile birlikte kullanmak vücudunuzda tehlikeli serotonin seviyelerine ve hatta serotonin sendromuna neden olabilir. Bu sebeple 5-HTP takviyesi almaya başlamadan önce mutlaka doktorunuza danışınız.