Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezine (CDC) göre Candida, vücudumuzun içinde ve derimizde normal olarak yaşayan bir maya mantarıdır. İnsanın normal gastrointestinal sistem mikrobiyotasında Candida türleri orofarenks, ösefagus, gastrointestinal yol ve vaginada bulunabilir ve vücudumuzda 150’den fazla candida türü yaşadığı bilinir. En yaygın türü Bu türler yiyeceklerdeki besinlerin emilimine ve sindirimine yardımcıdır. Tipik olarak herhangi bir probleme sebep olmazlar. Candida albicans, sadece belli şartlar altında hastalığı tetikleyen, mantar hastalığına yol açan en yaygın insan mantar patojenidir.
Kimler Candida Olabilir?
Çoğu erkek sadece kadınların Candida tarafından etkilendiklerini düşünür. Bu büyük bir yanlış anlaşılmadır. Candida erkeklerde, kadınlarda ve çocuklarda yaşar. Candida sadece immune sistemi bastırılmış insanlarda değil, AIDS ve kanser gibi, diyabetli hastalarda ve herhangi bir sebeple hastanede yatan hastalarda görülebilir. Besinsel eksikliği ve alkolik insanlar da mükemmel adaylardır.
Bağışıklık sistemimiz farklı sebeplerden dolayı baskılandığında, HIV hastalığı, diyabet, veya kanser gibi immune baskılayıcı tedavilerde, Candida miktarı kontrolsüz ve önemli miktarda artış göstererek bölgesel veya invazif enfeksiyon gelişebilir. Yaşlılar da zayıf savunma mekanizmasına sahip oldukları için yüksek risk grubu olarak düşünülebilir.
Örneğin çok fazla seker ve beyaz unlu ürünler veya besinsel eksiklikler düzensiz bağışık sistemine sebep olabilir ve Candida artış gösterebilir. Bununla birlikte kortizon ve antibiyotiklerle yapılan tedaviler ve çevre kirliliğindeki artış hastalığa katkıda bulunan faktörlerdendir. Tüm bu faktörler bağışıklık sistemini zayıflatır ve mantarın yayılmasını teşvik eder. Örneğin antibiyotik kullanımı doğal bağırsak florasına zarar verir, Candida mayaları yayılabilir çünkü önemli fizyolojik mikoorganizmalar rakip olarak bulunmaz.
Semptomlar
Bağırsakta Candida’nın aşırı artışını sıklıkla rahatsız edici gaz, bağırsak kramları ve diyare eşlik eder. Fakat başka birçok nedeni olabilen spesifik olmayan semptomları vardır. Önplanda ishal ve kabızlık vardır. Etkilenen insanlar migren, depresyon, karaciğer hastalığı ve deri değişimlerini bildirmişlerdir. Ancak belirtiler Candida’ya bağlı olabilir veya olmayabilir.
Hindistan Cevizi Yağı
2016’da Gunsalus ve arkadaşlarının fareler üzerinde yaptıkları araştırma sonuçlarına göre C. albicans’ın gastrointestinal kolonizasyonunu azaltmak için hindistancevizi yağının ilk diyet müdahalesi olabileceğini göstermektedir. Diyet hindistancevizi yağı hem C. albicans GI kolonizasyonunu hem de kolonize edici hücrelerin metabolik programını değiştirdi. Diyet hindistancevizi yağının iki etkisi muhtemelen iki farklı mekanizma ile ortaya çıkar.
Hindistan cevizi yağı bakımından zengin bir diyetle beslenen farelerde kolonizasyon, sığır donyağı veya soya fasulyesi yağından zengin diyetlerle beslenen farelere göre daha düşüktü. Kandidiyaz gelişme riski taşıyan hastalarda önceden var olan C. albicans kolonizasyonunun azaltılması ile terapötik fayda sağlamak için herhangi bir diyet müdahalesi münkün olmalıdır. Farelerde hindistancevizi yağı içeren bir diyete geçildiğinde, 4 gün içinde C. albicans tarafından önceden var olan olan GI kolonizasyonunu önemli ölçüde azaltmıştır. Ayrıca, hindistancevizi yağı, sığır donyağı içeren bir diyette de GI kolonizasyonunu inhibe etmiştir. Böylece Gunsalus ve arkadaşlarının sonuçlarına göre, bir hastanın mevcut diyetine hindistancevizi yağı eklemenin C. albicans tarafından olan GI kolonizasyonunu azaltabileceğini düşündürmektedir.
Candida Diyeti
Candida diyeti münkün tedavi seçeneği olarak görülür. Candida diyeti iyi bağırsak sağlığını desteklemeye ve Candia’yı besleyen şekerleri yok etmeye yardımcı, düşük karbonhidratlı, düşük şekerli ve anti-inflammatuar diyettir. Diyetin sadece geçici olarak takip edilmesi amaçlanmıştır ve diyet bittikten sonra yiyecekleri yavaş ve kademeli olarak yeniden eklenmesi önerilir. Candida Diyeti onlarca yıldır var olmasına rağmen, araştırma çok seyrek ve diyetin etkinliğini doğrulayan kesin bir bulgu yoktur.
Diyetin savunucuları, Candida’nın şeker üzerinde büyüdüğünü iddia ediyor ve araştırmalar bununla sınırlı olsa da, 2017 çalışmasından elde edilen bulgular, daha yüksek glikoz konsantrasyonlarının gerçekten de Candida büyümesini teşvik edebileceğini düşündürüyor. Candida diyeti ayrıca bağırsak astarına zarar verebileceği düşünceleri nedeniyle glüteni kısıtlar, ancak çölyak hastalığı olmayan bireyler için bunu destekleyen herhangi bir kanıt yoktur. Süt ürünleri, süt ürünlerinde bulunan şekerin (laktoz) potansiyel olarak ağızdaki asitliği artırabileceği ve Candida’nın aşırı büyümesini uyarabileceği kanıtlanmamış bir teori nedeniyle diyetten çıkarılır. Ayrıca kanıt eksikliğine rağmen, yüksek küf içeriğine sahip gıdalar, koruyucular, tarım ilaçları veya yapay içerikler de Candida Diyetinde kısıtlıdır.
Candida Diyetinde Yenilmesi Gerekenler
- Nişastasız sebezeler, ideal olarak çiğ veya haşlanmış olmalı. Enginar, kuşkonmaz, brokoli, Brüksel lahanası, lahana, karnabahar, kereviz, salatalık, patlıcan, lahana, soğan, ıspanak, domates, kabak.
- Az şekerli meyveler: Elma, avokado, beriler, limon, misket limonu, zeytin.
- Glütensiz tahıllar: Karabuğday, darı, yulaf kepeği, kinoa, badem unu veya pişirme için hindistan cevizi unu.
- Yağsız proteinler: Hamsi, kemik suyu, tavuk, yumurta, ringa balığı, yabani somon, sardalye, hindi.
- Düşük küflü kuruyemiş ve tohumlar: Badem, hindistancevizi, keten tohumu, fındık, ayçiçeği çekirdeği.
- Sağlıklı katı ve sıvı yağlar: Keten yağı, zeytinyağı, susam yağı, sızma hindistancevizi yağı.
- Fermente gıdalar: Kefir, zeytin, lahana turşusu, yoğurt.
- Otlar, baharatlar ve çeşniler: Elma sirkesi, fesleğen, karabiber, tarçın, karanfil, hindistan cevizi aminosu, dereotu, sarımsak, zencefil, kekik, kırmızı biber, biberiye, tuz, kekik, zerdeçal.
- Şekersiz tatlandırıcılar: Eritritol, stevia, ksilitol.
- Bitki çayları, filtrelenmiş su ve hindiba kahvesi.
Candida Diyetinde Kaçınılması Gerekenler
- Yüksek şekerli meyveler: Muz, hurma, incir, meyve suları, üzüm, mango, kavun, kuru üzüm.
- Glutenli tahıllar: Arpa, çavdar, buğday.
- İşlenmiş etler: Salam.
- Bazı balıklar: Kabuklu deniz ürünleri, kılıç balığı, ton balığı.
- Şeker ve şeker yerine kullanılanlar: Agav, aspartam, şeker kamışı, mısır şurubu, bal, akçaağaç şurubu, pekmez, şeker.
- Bazı süt ürünleri: Peynir, krema, süt.
- Yüksek küflü kabuklu yemişler: Fıstık, kaju fıstığı ve antep fıstığı.
- Baharatlar: Barbekü sosu, yaban turpu, ketçap, mayonez, soya sosu.
- Rafine / işlenmiş katı ve sıvı yağlar: Kanola yağı, margarin, soya fasulyesi yağı, ayçiçek yağı.
- Alkollü veya şekerli içecekler: Bira, elma şarabı, sıvılar, alkollü içkiler, şarap, diyet veya normal gazlı içecekler, meyve suları, enerji içecekleri.
- Kafeinli içecekler: Siyah çay, kahve.
Candida Diyet Örneği 1
- Kahvaltı: Sahanda Yumurta
- Öğle yemeği: Kinoalı Tavuk
- Aralar: Susam Salatalık Salatası (soya sosu için hindistan cevizi aminosu)
- Akşam Yemeği: Yeşil Fasulyeli Badem Kabuklu Creole Somon
Candida Diyet Örneği 2
PAZARTESİ
- Kahvaltı: Yanında domates ve avokado ile karıştırılmış yumurta
- Öğle yemeği: Yeşil salata, avokado dilimleri, lahana, brokoli ve zeytinyağı sosu ve üzerine tavuk
- Akşam yemeği: Kinoa, tavuk göğsü, buğulanmış sebzeler ve hindistancevizi aminosu
SALI
- Kahvaltı: Sade yoğurtla yapılan yoğurt parfe: 1/4 bardak (25 gram) çilek, tarçın ve badem
- Öğle yemeği: Thai kırmızı körili tavuk
- Akşam yemeği: Buharda pişmiş brokoli ve bir bardak kemik suyu ile servis edilen somon
ÇARŞAMBA
- Kahvaltı: Yumurta, arpacık, ıspanak ve domates ile yapılan sebzeli omleti
- Öğle yemeği: Sarımsaklı, pesto ve zeytinyağlı kabaklı noodle
- Akşam yemeği: Kinoa ve haşlanmış sebzeler üzerine Hindistan cevizli köri tavuğu
PERŞEMBE
- Kahvaltı: Sade kefirden yapılmış smoothie, içine bir avuç çilek, badem yağı, hindistancevizi ve tarçın
- Öğle yemeği: Katı pişmiş yumurtalı salata, hindi, domates, salatalık, zeytin ve zeytinyağı bazlı sos
- Akşam yemeği: Tavuk, biber, soğan, kişniş, avokado ve salata yeşillikleri ile yapılan tavuk fajita yemeği