Çocukların bedensel, sosyal ve duygusal gelişimleri için sağlıklı beslenmeleri oldukça önemlidir. Özellikle okul öncesi dönemde çocukların kişilik özellikleri şekillenmektedir. aynı zamanda yetişkinlik dönemlerinde sergiledikleri davranışlar üzerinde etkisi olan alışkanlıkları çocukluk çağı döneminde edinmektedirler. Çocuklarınıza kazandırdığınız sağlıklı beslenme alışkanlıkları hayatının sonraki dönemlerinde etkili olacak ve çocuğunuzu ilerleyen yaşlarında ortaya çıkabilecek sorunlardan koruyacaktır.
Günümüzde anne ve babaların yoğun iş hayatı sebebiyle çocuklarını kreşe bıraktıklarını biliyoruz. Yoğun iş koşulları nedeniyle siz anne ve babaların çocuklarınızı kreşlere bırakmak zorunda kaldığınızı biliyoruz.
Diyetisyen Emre Uzun’dan çocuklarınız için beslenmenin önemli olduğu bu dönemde kreşlerde doğru beslenmenin nasıl olması gerektiğine dair öneriler;
KREŞLER SAĞLIKLI BESLENME YUVASI OLSUN!
- Hızlı büyüme içerisinde olan okul öncesi çocukları yüksek enerjiye ihtiyaç duyduklarından, günlük beslenmeleri enerji, vitamin ve mineral bakımından zengin olmalıdır.
- Okul öncesi dönemde olan çocuklar günlük enerjilerinin % 50′ sini sağlıklı olan yağ kaynaklarından almalıdırlar.
- Kaliteli lif çeşitleri öğünlere mutlaka eklenmelidir. Lif içeriği yüksek olan sebze, meyve, tahıl ve kurubaklagillere gereken önem verilmelidir.
- Büyüme gelişme açısından oldukça önemli olan protein ihtiyaçları ise çocukların oldukları kilolarına göre hesaplanmalıdır. 2-3 yaş aralığında olan kreş çocukları için tüketilmesi gereken protein miktarı, kg başına 0.95 g protein iken, 4-5 yaş aralığında olan kreş çocukları için ise kg başına 1.1 g protein verilerek hesaplayabilirsiniz.
- Bu dönemde, çocuk tarafından edinilmiş yanlış beslenme ileriki dönem yaşlarda obezite ve diğer birçok sağlık problemlerine yol açabileceğinden çocuklara doğru beslenme davranışlarını öğretmelisiniz.
- Besinler karışık olarak değil, kendine özgü tatları ile sunmalısınız.
- Besinleri tanıyabilmelerini sağlamalı ve elleri ile tüketmelerine izin vermelisiniz.
- Yemekleri belli saatlerde vermelisiniz.
- Öğünler dışında çocukların abur cubur besinleri tüketmesini önlenerek düzenli beslenme programına alışması sağlanacaktır.
- Mide kapasitesi küçük olan çocuklar için hacimce az, enerji açısından yüksek olan yağları (fındık, ceviz, tereyağ, zeytinyağı) tercih etmelisiniz.
- Yemekleri daha iyi hazırlayarak ve çekici halde servis ederek çocukların azalan iştah durumlarını ve düzensiz besin tüketimlerini önleyebilirsiniz.
- Çocukların şeker ihtiyaçlarını paketli ürünler veya çikolatalar ile değil, taze meyve, kuru meyve, taze sıkılmış meyve suyu, bal, pekmez, ev reçeli, ev kekleri veya ev kurabiyeleri ve sütlü tatlılar ile karşılayabilirsiniz.
- Hazır meyve suları, meyveli yoğurtlar ve çeşitli içecekler içerisinde bulunan yoğun şekerden dolayı çocukların tüketimine sunulmamalıdır.
- Çocukların kabızlık yaşamalarını önlemek veya mevcut kabızlık durumunu ortadan kaldırmak için öğünlerinde sebze, meyve ve tahıl ürünlerine yer veriniz.
- Çocuk bazı günlerde az yediği için zorlanmamalı, yemeklerini yemesi için inatlaşılmamalıdır.
- Yemeklerin küçük porsiyonlarda sunuluyor olmasına özen gösteriniz.
- Ödüllendirme, cezalandırma gibi hareketlerden kaçınınız.
- Kahvaltıda sevilmeyen yiyecekleri değişik şekillerde sunmalısınız. Akdeniz tipi sandiviçler, sebzeli omletler ile çocuklara sağlıklı kahvaltılar hazırlayabilirsiniz.
- Farklı renk, tat ve çeşitlilikte olan besleyici ara öğünler hazırlayın.
- Haftada 2-3 gün çocukların balık tüketmelerini sağlayınız.
- Yemeklerde tuz tüketimi sınırlı olmalıdır.
- Çocuklara tüketebileceği miktarlardan daha az miktarlarda besin verip fazlasını istemelerini bekleyin.
- Yeterli vitamin ve mineralleri tükettiğinden emin olunuz.
- Öğünlerinde portakal, mandalina, domates gibi C vitamini kaynaklarına bağışıklık sistemlerinin güçlenmesini sağlamak için yer veriniz.
- Kemik ve diş gelişimi için oldukça önemli olan kalsiyum, süt, peynir, kuruyemiş, yeşil yapraklı sebzelerin beslenmelerine eklenmesi ile karşılanabilir.
- Vücuttaki kalsiyumun etkin bir şekilde kullanılabilmesi için gerekli olan D vitamini, somon, uskumru gibi yağlı balıklar, yoğurt, yumurta sarısının kreş menülerine eklenmesi ile karşılanabilir.
- Folik asit böbrek kanseri gibi bazı çocukluk çağı kanselerini önlenmesi ile bilinir. Bu nedenle folik asit açısından zengin olan kurubaklagiller, tüm tahıllar ve koyu yeşil yapraklı sebzeler kreş menülerinin baş tacı olmalıdır.
- Demir eksikliğine bağlı gelişen kansızlık çocuklarda zeka gelişimi ve bedensel gelişimi olumsuz etkiler. Bu nedenle kreş menülerinde demir kaynakları olan et, yumurta, kurubaklagil, pekmez, yeşil yapraklı sebzeler ve kuruyemişler yer almalıdır.
- Çocuklar tarafından genellikle sevilmeyen besin olan sebzeler ince ince kesilerek çocuklara sunulabilir.
- Şarkı söyleyerek, dans ederek, televizyon seyrettirerek, peşinde tabak ile koşturarak çocuğun yemek yemesini sağlamak doğru değildir.
- İleride şişmanlık ya da beslenme ile ilgili sorunlara yol açmamak için çocuk doyduğunu söylediğinde ısrarcı davranmayınız.
- Çocukların yemeklerini kendilerinin yiyebilmesi için çocuğun kullanacağı çatal ve kaşık çocuğun eline, ağzına uygun olmalı ve uygun masa tercih edilmelidir.
- Çocukların sevmediği yemeklere menülerde tekrar tekrar yer veriniz.
- Kullanılan etlerin yağ oranı düşük olmalıdır. Süt ve yoğurdun yağı azaltılmış olmalıdır.
- Çocuklar için menü hazırlanırken, büyük parça et yemeklerinden kaçınılmalıdır. Çocuklar bu yemekleri yemekte zorlanmakta ve tabak artığı fazla olmaktadır. Daha çok küçük parça etlerden yapılmış yemekler ve köfte tercih edilmelidir.
- Kahvaltılarda ve aralarda siyah çay mümkün olduğunca tercih edilmemelidir. Onun yerine çocuğun ıhlamur çayı ve süt tüketimi desteklenmelidir.
- Yemekler, çocukları cezbetmek için çekici hale getirilebilir ve nadiren de olsa popüler tercihlere yer verilebilir (hamburger menüleri vb.). Hamburger menüleri tam tahıl ekmeği kullanılarak, salata ilave edilerek ve içecek olarak ayran ya da taze sıkılmış meyve suları ile sağlıklı hale getirilebilir. Yağlı patates cipsi yerine, fırınlanmış elma dilim patatesler çocuklar için daha sağlıklı lezzetler olacaktır. Bu şekilde yağ içeriği düşük, posa oranı yeterli, besin öğeleri açısından dengeli ve sağlıklı bir hamburger menü elde edilmiş olur.
KREŞ ÇOCUKLARININ BESİN GRUBU İHTİYAÇ MİKTARLARI
1-3 YAŞ GRUBU ÇOCUKLARI İÇİN
Süt ve Süt Ürünleri
Süt, yoğurt: 2.5 su bardağı
Peynir, çökelek: 2/3 kibrit kutusu
Et, yumurta, kurubaklagil
Et, tavuk, balık: 1 köfte kadar
Yumurta: 1 adet
Kuru baklagil: 2/3 porsiyon
Sebze ve meyve yeşil, sarı: ½ porsiyon
Diğerleri: 2/3 porsiyon
Tahıllar, ekmek: 1-2 orta dilim
Bisküvi: 2-3 adet
Pirinç, bulgur: 2/3 porsiyon
Yağ ve şekerler
Yemeklerin içine giren yağ miktarı: 1.5 yemek kaşığı
Tatlıların içine giren şeker miktarı: 5 yemek kaşığı
4-6 YAŞ GRUBU ÇOCUKLAR İÇİN
Süt ve Süt Ürünleri
Süt, yoğurt: 2 su bardağı
Çökelek, peynir: 1 kibrit kutusu
Et, yumurta, kurubaklagil
Et, tavuk, balık: 1 köfte
Yumurta: 1 tane
Kuru baklagil: 2/3 porsiyon
Sebze ve meyve yeşil, sarı: ½ porsiyon
Diğerleri: 1 porsiyon
Tahıllar, ekmek: 2 orta dilim
Bisküvi: 4-5 adet
Pirinç, bulgur: 1 porsiyon
Yağ ve şekerler
Yemeklerin içine giren yağ miktarı: 2 yemek kaşığı
Tatlıların içine giren şeker miktarı: 5 yemek kaşığı
MENÜ PLANLAMA AÇISINDAN YEMEK GRUPLARI
- Grup yemekler; protein açısından zengin yemeklerdir.
- Büyük ve küçük parça et yemekleri
- Etli sebze yemekleri
- Etli kurubaklagil yemekleri
- Yumurtalı yemekler
- Balıklar
- Etli dolma ve sarmalar
- Grup yemekler; karbonhidrat açısından zengin yemeklerdir.
- Pilav
- Makarna
- Çorba
- Zeytinyağlı sebze
- Börek çeşitleri
- Grup yemekler;
- Salatalar
- Meyveler
- Komposto-hoşaflar
- Sütlü ve hamur tatlıları
Okul Beslenme Programlarında Uygulanan Menülerin Enerji ve Besin Öğeleri İçeriği
| Öğle Yemeği | Kahvaltı | |||||||
| Yaş Aralığı | 3-6 | 7-10 | 11-13 | 14 ve üzeri | 3-6 | 7-10 | 11-13 | 14 ve üzeri |
| Enerji (kkal) | 558 | 667 | 783 | 846 | 419 | 500 | 588 | 625 |
| Toplam yağ (%) | <30 | <30 | <30 | <30 | <30 | <30 | <30 | <30 |
| Protein (g) | 7.3 | 9.3 | 15.0 | 16.7 | 5.5 | 7.0 | 11.25 | 12.5 |
| Kalsiyum (mg) | 267 | 267 | 400 | 400 | 200 | 200 | 300 | 300 |
| Demir (mg) | 3.3 | 3.3 | 4.5 | 4.5 | 2.5 | 2.5 | 3.4 | 3.4 |