Son dönemlerde özellikle bilimin de ilerlemesinin de etkisi ile oldukça gündemde olan insan bağırsak mikrobiyotası ve sağlığımızla olan ilişkisi hala daha araştırılan ve sırrı çözülmeye uğraşılan gizemli bir dünya gibidir. Yapılan yüzlerce araştırma sonrası sadece belirli bir kısmı keşfedilmiş olup henüz bağırsak mikrobiyomlarının çok büyük bir kısmı keşfedilememiştir. Bu yazımda Firmicutes filum bakteri ailesinin bir üyesi olup, sağlığımız üstüne etkileri kanıtlanmış olan Christensenellaceae ailesi hakkında biraz bilgi vermek istiyorum.
Christensenellaceae bakterisi ve BKI
Öncelikle sağlıklı bir bireyin mikrobiyotası çeşitli oranlarda çeşitli bakterileri bulundurur. Bu dengenin disbiyozu sonucu farklı sağlık sorunlarına ortaya çıkabilmektedir. Firmicutes bakterileri genellikle obezite ile ilişkilendirilmekte ve yağlı vücut dokusunda daha fazla bulunduğu bilinmektedir, ancak insan sağlığı üzerinde önemli role sahip olan Christensenellaceae bakterilerinin miktarı insanın gut mikrobiyotasında bulunma miktarı beden kütle indeksi ( BKI ) ile ters orantılı olarak ilişkilendirilmektedir. Yani bu noktadan yapılabilen küçük bir çıkarım ile obez bireylerde değil, zayıf bireylerde daha fazla bulunduğu ve böylece obezite sorunun tedavisi için bu bakterinin oranının artırılabilmesinin etken olabileceği tartışılmaktadır.
Christensenellaceae bakterileri kalıtımsal özelliklerden en çok etkilenen türlerden biri olması ile beraber konak hücresinin genotipi %30-60 oranında mikrobiyotada bulunma oranını etkiler yani bulunan miktarlarının genotip ile yakından ilişkisi olduğunu söylemek yanlış olmaz. Örneğin Asya toplumlarında diğer etnik kökenlere göre daha az bulunur. Aynı şekilde kadınlarda erkeklere oranla bulunma miktarı daha azdır.
Normal vücut kitle indeksine sahip bireylerde, normalinden daha yüksek vücut kitle indeksine sahip olanlardan daha fazla bulunduğu da diğer bir farklı çalışma ile ortaya konulmuştur. Yağlı diyetle beslenen fareler üzerinde yapılan çalışmanın sonucu olarak diyete bağlı olarak kilo kaybı sağlanması sonucu bu bakteri çeşidinin artması da vücudun yağsızlık oranı ile bağlantısını kanıtlamıştır.
Christensenellaceae bakterisi ve metabolik sağlık ilişkisi
Yukarıda bahsettiğim gibi normal vücut kitle indeksi ve normalden fazla olan vücut kitle indeksi hatta obez olan bireyler arasında bu bakterinin bulunma oranları farklılık göstermektedir. Buna ilişkiye bağlı kalınarak yapılan vücut kitle indeksi ( BMI ) ve gut mikrobiyomları arası çeşitlilik hakkında yapılan çalışmalar sonucu bize yine diyetle indüklenen kilo kayıplarının Christensenellaceae bakterisi miktarının arttığını göstermiştir. Böylece viseral yani iç organlarımızı saran yağlar ile negatif bir ilişkide olduğu tekrardan anlaşılmıştır.
Vücut kütle indeksi ile kurduğu ters ilişkiden dolayı neden olduğu serum kan yağlarının düşmesi ile beraber düşük trigliserid düzeyleri ve yükselmiş HDL yani iyi olarak tanımlanan kolesterol düzeylerinin artmasında rol oynar. Bu bakteri ailesinin total kolesterol ve LDL yani kötü kolesterol ile negatif bir ilişkide olduğunu fark ediliyor. Bunlara ek olarak bu bakteri türünde görülen azalmalar, yine BKI ile bağıntılı olarak metabolik sendrom olarak karakterize edilen hastalıkların yani baskılanmış glikoz toleransı, tip 2 diyabet veya kardiyovasküler rahatsızlıklar gibi sağlık problemlerinin oluşması riskini artırıcı etki yaptığı da çalışmalar ile doğrulanıyor. Ayrıca glikoz metabolizmasının düzenlenmesinde gösterdiği pozitif etki ile pre-diyabet ve tip 2 diyabet riskini azaltıcı rol oynamaktadır.
Metabolik sendrom ile karakterize edilen hastalıklar sıklıkla beslenme modeli ile ilişkilidir. Christensenellaceae bakterisi de diyetsel tüketim ile vücutta oluşan değişimler ile bağlantı içerisindedir. Sağlıklı yemek alışkanlıkları yani rafine şekerden uzak yüksek ve lifli bir beslenme sürdürüldüğünde Christensenellaceae bakteri türünün mikrobiyotamızda sayısının bolca arttığı ve bununla beraber genel sağlığımız üzerine etkilerinin hissedilir şekilde etkilediği güçlü kanıtlarla ortaya çıkarmıştır.
Sağlıklı beslenme davranışı ile beraber bu davranışın hangi yöntem ile sürdürüldüğü de bu bakterinin bulunma oranını yakından etkilemektedir. Örneğin omnivor yani hepçil beslenen bireylerin vejetaryen beslenmeyi tercih eden bireylere oranla mikrobiyotalarında çok daha fazla Christensenellaceae bakterisi bulundurduğu ortaya çıkarılmıştır. Yani direkt olarak bu bakterinin sayısında hayvansal ürünlerinde etkisinin yadsınamaz olduğunu söyleyebiliriz. Christensenellaceae bakterisinin bağırsak mikrobiyotasında ki bulunma oranını genetik yatkınlıklar dışında, yüksek proteinli ve liften zengin beslenmeden ayrıca hayvansal ürünlerin (türüne ve pişirme işlemine maruziyetine bağlı ) tüketiminden etkilendiği de kanıtlanmıştır.