Günümüz modern tarımında pestisitlerin (tarım ilacı) kullanılması kaçınılmazdır. Ancak pestisit kullanılırken, hem ürünün hastalık, zararlı ve yabancıotlara karşı korunması hem de insan ve çevreye olumsuz etkileri birlikte değerlendirilmelidir.
En kısa tanımı ile; tarımsal ürünlere zarar veren ve ürün kaybına neden olan hastalık, zararlı ve yabancı otları yok etmek için kullanılan kimyasal ilaçlara tarım ilacı denir.
Dünya nüfusunun artması ve tarım alanlarının azalmasıyla artan dünya besin ihtiyacını karşılayabilmek ve birim alandan daha fazla ürün alabilmek için tarımsal üretimde nasıl bitki besin maddesi içeren gübreleri kullanmamız gerekiyorsa tarım ilaçlarının kullanımı da gerekmektedir.
Tarımsal üretim sırasında verimin düşmesine, ürün kaybına neden olan hastalıklar, zararlı böcekler ve yabani otlar ile mücadele etmek için kullanılan kimyasalların genel adı tarım ilaçları(pestisit) olarak adlandırılır.
Tarım ilaçları hem kimyasal yapılarına bağlı olarak hem de etki alanlarına göre değişik gruplar altına alınmıştır. Günümüzde etkin maddesine göre pestisit el kitabına giren 500 den fazla pestisit bunların değişik formulasyonları ile oluşturulmuş 2000’den fazla ticari isimde tarım ilacı mevcuttur.
Tarım ilaçları zararlılara karşı farklı etki şekilleri göstermektedir.
- Mide Zehiri
- Değme (Temas) Zehiri
- Solunum (Teneffüs) Zehiri
- Sinir zehiri gibi.
Bitki yapısında farklı şekillerde tutunmalarına göre de sınıflanmaktadırlar.
- Sistemikler
- Yarı Sistemikler
- Sistemik Olmayanlar gibi.
Sistemik etkili İlaçlar bitki bünyesi içerisinde hareket ederek meyveye, yaprağa ve bitki köküne ulaşabilirler. Bu özellikleri sistemik ilaçların kullanımında daha dikkatli olmayı gerektirir.
Tarım ilaçlarının insan sağlığına olan etki ve etki şekillerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz ;
Akut Zehirlenme: İlacın bir alımıyla ani olarak ortaya çıkan zehirlenmedir. İlaçlı ürünü yiyenlerde, fazla yoğun ortamda solunum yoluyla ya da cilde teması ile maruz kalmalarda ortaya çıkar. Bulantı ve kusma en sık görülen belirtilerdir.
Kronik Zehirlenme: İlacın tekrarlanan alımlar neticesinde vücutta birikmesiyle oluşan zehirlenmelerdir. Etki ve belirtileri uzun vadede ortaya çıkmaktadır.
Allerjik Etki: Daha çok hassas insanlarda ve genellikle ilaç uygulaması yapan veya ilacın bulunduğu ortamda çalışan işçilerde görülür. Gözlerde kanama, ciltte kızarma veya kasıntı olusabilir.
Kanserojenik Etki: Daha çok İlacın kimyasal yapısının kanserojenik özellik taşımasıyla çok ortaya çıkar.
Tarım ilaçlarının kullanımında yapılan başlıca hatalar;
Ülkemizde en çok yapılan hataların başında geniş spektrumlu ilaçların kullanılması gelmektedir. Oysaki ilaç kullanımından önce hastalık ya da zararlı öncelikle tespit edilmeli sonrasında spesifik olan ilaçların kullanılması tercih edilmelidir. Aksi takdirde zararlı böcekler kontrol altında tutulmak istenirken faydalı böceklerin ölümüne neden olunmaktadır.
Aynı tür zararlılara sürekli aynı etken maddeli ilaçların kullanımı ile hedef zararlıların sonraki nesillerinde o etken maddeye direnç kazanmasıyla, etkinliğinin azalması ve bu durumda daha da fazla ilaç kullanılması yoluna gidilmesidir.
Ürünlerin ambalajında bulunan kullanım kurallarına uyulmaması,
İlacın ruhsatlı olmadığı üründe kullanılması,
Bekleme süresi dolmadan ürünün hasat edilmesidir.
Bunlara dayalı olarak bilinçsizce ve gereğinden fazla ilaç kullanımının yaratacağı olumsuzluklar şöyle sıralanabilir:
- Balıkların ve arıların ölümüne neden olabilir.
- Su kaynaklarına, göllere ve nehirlere karışarak kirliliğe neden olur.
- Yağmur veya sulama sularıyla toprak altına geçerek yer altı su kaynaklarını kirletebilir.
Hedef olmayan çevre canlılarının alımıyla, besin zinciri yoluyla insanlara kadar bulaşabilir. Nitekim yapılan araştırmalar anne sütünde bile ilaç kalıntılarına rastlandığını göstermektedir.
Tarım İlaçlarının kullanımında alınması gereken önlemler:
- Tarım ilaçlarının kullanımı sıkı bir şekilde resmi otoriteler tarafından kontrol edilmelidir.
- İlaçları kullanan çiftçilerimize bu konularda yaygın eğitim verilmelidir.
- Çiftçilerimizin ziraat mühendisi denetiminde üretim yapması sağlanmalıdır.
- Dünyada kullanılan alternatif mücadele yöntemleri vakit geçirilmeden ülkemizde de teşvik edilerek, uygulanması sağlanmalıdır.
- Hasat aralığına uyulmalı, kısa sürede hasat edilen ürünlerde bozunması hızlı olan tarım ilaçları tercih edilmelidir.
- Tüm gerekli önlemler alınarak, bilinçli kullanımları sağlandığında, tarım ilaçlarının da faydası görülebilecektir.