Pembe ya da beyaz çiçekli, küçük yapraklı, kuvvetli kokulu, çok yıllık bir bitkidir. Türkiye’de yaklaşık 40 adet kadar kekik türü bulunmaktadır. İlkbahar sonlarından sonbahara kadar çiçek açar. Sıcak ve güneşli bölgelerde, drenajın iyi olduğu topraklarda yetişir, kuraklığa dayanıklıdır. Dağlarda tepelerde yabani olarak yetişebilir. Yüksekliklerin soğuğuna dayanabilir. Mutfakta çok kullanıldığı gibi aynı zamanda tıbbi bir bitkidir. Kekiğin çiçekli toprak üstü kısımları kullanılır. Uçucu yağ, acı madde ve tane taşımaktadır.
Etkisi ve Kullanımı
Hastalıklara karşı direnme gücünü artırır. Uyarıcı ve güçlendiricidir. İştah açıcıdır. İçerdiği timol sayesinde antibakteriyeldir. Balgam söktürücü ve spazm çözücü etki göstererek bronşit, öksürük, nezle ve soğuk algınlığı gibi solunum sistemi rahatsızlıklarında son derece etkilidir. İyi bir antiseptiktir. Hastalığa sebep olan bakteri ve mantarlara karşı, dişeti iltihabında da etkilidir.
Candida, aspergillis ve cryptococcus da dahil olmak üzere bazı mantar türlerinde etkilidir. Sindirime, mide yanmasına iyi gelir, gaz şikâyetlerini giderir, bağırsak spazmlarını önler. Kekikten elde edilen Karvakrol özü mikrop ve parazit öldürücü, tümör baskılayıcı, iltihap/enfeksiyon giderici, karaciğer koruyucu, böcek öldürücü, anjiogeniktir.
Beyin hücrelerinde sağlıklı yağ alan omega-3 yağ asitlerini artırır. Beyin hücrelerini yaşlanmaktan korur. Sinir sistemi güçsüzlüklerinde, dolaşım sistemi bozukluklarında etkilidir. Tansiyonu geçici olarak düzeltir. Dış kullanımlarda yaralar, apseler, yanıklar gibi mikroplardan arındırılması gereken hastalıklarda etkilidir. Ayrıca eziklere, burkulmalara, şişliklere, romatizmalara karşı kullanılır.
Kullanım Şekli
- Toz, sıvı ekstresi, uçucu yağı kullanılmaktadır. Ağız kokusunu giderdiği için bazı ağız gargarlarına da katılmaktadır.
Bir tatlı kaşığı kekik, bir çay fincanı kaynar su içinde ağzı kapalı halde 5 dakika bekletilerek demlendirilir, süzülür ve isteğe bağlı olarak tatlandırılıp içilir. Günde 3 fincan, aç karnına içilebilir.
İki çay kaşığı kurutulmuş kekik günlük demir gereksiminin %20’sini sağlar. Ayrıca K vitamini, mangan ve kalsiyumum içerir.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kekiğin gıdalarda kullanılması veya kısa süreli ilaç olarak kullanımının güvenli olduğu bildirilmiştir. Kekik yağının cilde uygulanması bazılarında tahriş yapsa da güvenilirdir, fakat yağının ağızdan alınmasının güvenirliği ile ilgili yeterli kanıt henüz birikmemiştir.
Sindirim bozukluklarına iyi gelir ancak pankreatiti kötüleştirebildiğinden akut ve kronik pankreatit, gastrit ve enteritte kullanılmamalıdır. Çok nadir olarak alerji yapabilmektedir. Kurt düşürücü olarak aşırı dozda kullanılırsa, vücut ağrılarına ya da nadiren kolapsa (şok durumuna girme) yol açabilmektedir. Gebeler ve süt verenler sadece gıdalarda kullanıldığı kadar tüketilmelidirler.
Kekik Yağı ve Etkileri
Kekik yağının yapısını incelediğimizde ise, 86 farklı bileşik ortaya çıkmaktadır. Bu bileşiklerin özelliklerini kaybetmemeleri için; kurutma işlemi dikkatli bir şekilde yapılmalı, 40°C’nin üzerindeki sıcaklıklarda kurutma yapılmamalıdır.
Hastalıklar üzerinde birden fazla olumlu etkisi olduğu bilinen kekiğin, faydaları sadece bunlarla sınırlı değildir. Prag Yaşam Bilimleri Üniversitesi’nde, etlerin raf ömrünü uzatmak için yapılan bir çalışmada; etlere kurutulurken kekik yağı eklenmiş ve kekik yağının etin mikrobiyal yükünü azaltarak raf ömrünü uzattığı tespit edilmiştir. Kekik yağının kemik yıkımını azalttığı da deneylerle kanıtlanmıştır.
Kitosan ile birlikte kullanılarak kekik yağının, mezofilik bakterilerin gelişmesinin önüne geçerek, ürünün raf ömrünü uzattığı sonucuna, yılan balıkları üzerine yapılan deneylerin ışığında varılmıştır.