İyot, doğada temel olarak okyanuslarda ve toprakta bulunan bir mineraldir. Hormonların regülasyonu ve gebelik sırasında fetüsün gelişimi için yeterli iyot alımı oldukça önemlidir. İyot tiroid sağlığında hayati önem taşıyan bir elementtir. Yetersiz iyot alımı durumunda tiroid hormonu üretiminde azalmalara sebep olabilir. Bu durum da hipotiroidizme yol açabilir.
Yeterli iyot tüketimi genellikle tiroid sağlığımızı korurken, fazla iyot alımı tiroid bezleri üzerinde olumsuz etkiye yol açabilir. Deniz ürünleri, yumurta, tahıllar ve et gibi birçok besin doğal olarak iyot içerir. Doğal olarak iyot içeren besinlerin yanı sıra batı tipi diyette tüketimine sık rastladığımız iyotla zenginleştirilmiş tuzlar da iyot kaynağı olarak kullanılmaktadır. Ülkemizin toprakları iyot bakımından fakir olması nedeniyle kullandığımız tuzlara iyot eklenerek besin zenginleştirme çalışmaları yapılmıştır. İyot, hayvanların bakımında ve beslenmesinde ve aynı zamanda gıda işlemede stabilizatör veya güvenlik unsuru olarak kullanılmasından dolayı tüm yiyecek ve içeceklerde farklı oranlarda bulunabilir.
İyot Kısıtlı Diyet Ne Zaman Uygulanmalı?
İyot birçok açıdan sağlığımız için esansiyel bir mineral olsa da bazı durumlarda iyodun kısıtlanması gerekebilir. Özellikle iyot kısıtlı diyet tiroid kanseri tedavisinde uygulanan radyoaktif iyot tedavisinden önce 2-3 hafta uygulanması gereken bir diyet modelidir. Tedavi süreleri sağlık profesyoneli tarafından değiştirilebilir. Sağlıklı bir bireyin ortalama günlük iyot ihtiyacı 150 mikrogramdır. İyot kısıtlı diyet programında ise iyot tüketimi 50 mikrogram ile sınırlandırılmıştır. İyot kısıtlı diyetin amacı vücuttaki iyot depolarını tüketmektir, bu da radyoaktif iyot taraması ve tedavisinin etkinliğini arttırmayı sağlar.
İyot Kısıtlı Diyet Sağlığımıza Faydalı Mı?
Bir yan etki olarak iyot kısıtlı diyet kan basıncınızı düşürmeye yardımcı olabilir. Bunun nedeni iyotlu tuz kısıtlaması ile birlikte tüketilen işlenmiş etlerin, tuz içeren paketli gıdalar gibi birçok sağlığa olumsuz etkisi olan gıda grubunun yasaklanmasıdır. Çok sayıda çalışma, işlenmiş gıdalardan yüksek bir diyet tüketmenin daha yüksek tansiyon riski ile bağlantılı olduğunu göstermiştir. İyot kısıtlı diyetin geçici olduğunu unutmamak önemlidir. Bu nedenle, kan basıncında uzun süreli değişiklikler elde etmek için, işlenmiş gıda alımınızı uzun vadede en aza indirmelisiniz.
İyot Kısıtlı Diyette Uzak Durulması Gereken Besinler Nelerdir?
- İyotlu Tuz
- Süt ve Süt Ürünleri (peynir, krema, süt, yoğurt, kaymak, kremşanti dahil)
- Ispanak
- Marul
- Konserve, turşu, tuzlu zeytin ve salamura gıdalar
- Deniz Ürünleri
- Multivitamin-mineral suplementasyonları
- Yumurta ve yumurta sarısı içeren besinler
- Sütlü çikolata
- Soya Ürünleri (soya sosu, soya sütü, tofu)
- Sosis, salan, sucuk ve jambon gibi işlenmiş et ürünleri
- Kurultulmuş besinler
- Vişne, çilek, kiraz
- Sosis, salan, sucuk ve jambon gibi işlenmiş et ürünleri
- Restoran ve fast food yiyecekleri
- Parlak kırmızı renkli hazır gıdalar (iyotlu boya içerebilir) (şekerleme, jelibon gibi)
- Salça ve salça ilaveli yiyecekler
- Hazır ve paketli gıdalar (pastane ürünleri, bisküviler)
- Tereyağ, soya yağı
- Kurubaklagiller
- Hazır meyve suları, poşet çay, hazır kahveler
- Mayonez
İyot Kısıtlı Diyette Tüketilmesi Uygun Olan Besinler Nelerdir?
- Yumurta beyazı
- Taze meyve ve sebze suları
- İyotsuz Tuz
- Tuz içermeyen baharatlar
- Arpa, yulaf, karabuğday, bulgur
- Tuz eklenmemiş ve işlenmemiş etler
- Tuzsuz ev yapımı ekmek
- Yumurta içermeyen makarnalar
- Fındık, ceviz
- Kahve, çay
- Kırmızı boya içermeyen tüm meyve suları ve meyveler
İyot Kısıtlı Diyet Örnek Menüsü
Kahvaltı
- 1 fincan çay
- 1 adet yumurta beyazı
- 1-2 tatlı kaşığı Bal veya reçel
- Bol söğüş sebze
- 1-2 dilim tam buğday ekmeği (tuzsuz)
Ara
- 15-20 adet Fındık
- 1 porsiyon meyve (çilek, vişne, kiraz hariç)
Öğle
- 1 küçük tabak sebze yemeği (tüketimi uygun olan sebzelerden tercih yapabilirsiniz.)
- 4-5 yemek kaşığı Pilav veya makarna
- Bolca Salata (yağsız/tuzsuz)
- 1-2 dilim tam buğday ekmeği (tuzsuz)
Ara
- 1 porsiyon meyve (çilek, vişne, kiraz hariç)
- 2-3 adet bütün ceviz
Akşam
- 100-200 gr Et veya tavuk (ızgara/haşlanmış/fırında)
- 4-5 yemek kaşığı Pilav veya makarna
- Bolca salata( yağsız/tuzsuz)
- 1-2 dilim tam buğday ekmeği (tuzsuz)
**Yemeklerde iyotsuz tuz kullanılmalıdır.
**Ekmekler tuzsuz olmalı veya ev yapımı ise iyotsuz tuz ile hazırlanmalıdır.