Sezgisel Yeme Nedir?
Sezgisel yeme; kişinin vücudunun doğal olarak verdiği fiziksel açlık, tokluk ve doyum sinyallerini dinleyerek ve bu sinyallere uyum sağlayarak yemek yeme biçimi olarak tanımlanır. Bu kavram beslenme ve diyetetik biliminde, diyetsiz yaklaşım (nondiet approach), normal yeme, uyuma dönük/adaptif yeme (adaptive eating), akıllıca yeme (wisdom eating) ve bilinçli yeme (conscious eating) gibi kavramlar olarak da belirtilmektedir. Sezgisel yeme; fizyolojik açlık ve doyma ipuçlarına yanıt olarak yemeyi öngören bir diyet davranışıdır.
Sezgisel Yeme Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Sezgisel yeme terimi, 1995 yılında iki klinik diyetisyeni Evelyn Tribole ve Elyse Resch tarafından diyet dışı bir yaklaşım olarak tanımlanmıştır. Tribole ve Resch bu yöntemi, geleneksel olmayan bir diyet yaklaşımı ile ideal vücut ağırlığına ulaşmak için diyet içeren tipik halk sağlığı yaklaşımı arasında bir köprü olarak kurmuştur.
Sezgisel Beslenmenin Prensibi Nedir?
Sezgisel yemenin temel ilkesi, “vücut bilgeliği” kazanmaktır. Sezgisel yeme, bireylerin özel bir sağlık sorunu olmaksızın vücut ağırlıkları kontrolüne yanıt olarak geliştirilen, temelde vücudun ihtiyacı olan yiyeceklerin miktarını ve türünü bilmesi olarak da ifade edilmektedir Bireyin fizyolojik olarak açlığını doyurması, yeterli miktarda besin alımını sağladıktan sonra aşırı doygunluk oluşmadan yemeyi bırakabildiği temel yeme davranışı olarak ortaya çıkmaktadır. Sezgisel yemek yemede temel yaklaşım; bireyin herhangi bir kronik hastalığı olmadığı sürece (örn. diyabet, besin alerjileri) içgüdüsel olarak beslenme dengesini sağlayacak şekilde seçimlerini yapması ve bu nedenle besin tüketim çeşitliliği ile ilgili herhangi bir kısıtlamanın olmaması yönündedir. Ayrıca sezgisel yeme; daha fazla düzenli beslenme, daha pozitif bir beden imgesi, daha fazla duygusal işlevsellik ile ilişkili olmanın yanı sıra, daha az kapsamlı olarak incelenen başka psikososyal faktörler ile de ilişkilidir.
Sezgisel Yemenin 3 Temel Yaklaşımı
- Yemek Yemeye Koşulsuz İzin Verme;
Kişinin fiziksel açlık hissettiğinde o anda arzulanan yemeği yemesi olarak açıklanmaktadır.
- Duygusal Nedenler Yerine Fiziksel Nedenlere Dayalı Yemek Yeme;
Sezgisel yemede, duygusal nedenler yerine fiziksel nedenlere dayalı yemek yeme davranışında bulunan bireyler duygusal dalgalanmaları ve/veya stres durumları ile başa çıkabilmek için değil sadece fiziksel açlığını doyurmak için yiyeceklere yönelmektedirler.
- Fiziksel Açlık Ve Tokluk Sinyallerine Bağlı Yemek Yeme;
Sezgisel yeme davranışının, doğuştan gelen bir farkındalık yetisi ile geliştiği ve bireyin “karnın aç olduğunda yemek ye-karnın doyduğunda yemeyi bırak” ilkesi ile hareket ettiği belirtilmektedir.
Sezgisel Yeme ve Kilo Kontrolü
Sezgisel yeme davranışı, vücudun açlığına odaklanan, hangi besinin ne miktarlarda tüketileceğine dair ipucu veren alternatif bir yaklaşım olarak görülmesi nedeniyle özellikle vücut ağırlığı ve beden kütle indeksi (BKİ) ile ters ilişkili olduğu bildirilmektedir. Bu yönü ile obezitenin önlenmesi ve tedavisini destekleyici bir yaklaşım olabileceği düşünülmektedir. Vücudun içgüdüsel olarak sağlığın korunması için gerekli olan yiyecek çeşitliliğini sürdürmesi ilkesine dayanan sezgisel yeme davranışında, sezgisel besin tüketenlerin, sezgisel besin tüketmeyenlere göre daha sağlıklı bir beslenme alışkanlığı ve daha olumlu beslenme modelleri sergileyeceği beklenmektedir.
Sezgisel Beslenme Prensipleri:
1-Diyetin zihniyetini reddedin
2-Açlığına saygı duy
3-Yemeklerle barışın
4-Diyet psikolojisine girmeyin
5-Tokluğu hissedin
6-Tatmini keşfedin
7-Duygularla yiyecekleri birbirine karıştırmayın
8-Bedeninize saygı duyun
9-Egzersizle farkı hissedin
10-Kendinizi sevin
Bilimsel Araştırmalar
Sezgisel beslenme ile ilgili araştırmalar gün geçtikçe artmaktadır. Şimdiye kadar yapılan çalışmalar sezgisel yemenin sağlıklı psikolojik tutumlarla, daha düşük vücut kitle indeksiyle ve kilo kaybıyla bağlantılı olduğunu göstermiştir. Sezgisel yemenin en önemli faydalarından birisi psikolojik olarak daha sağlıklı olmaktır. Sezgisel yeme çalışmalarına katılanlar; daha az depresyon ve endişe yaşayarak, öz saygılarını, beden algılarını ve genel yaşam kalitelerini geliştirdiler. Diğer çalışmalar özellikle; kadınların yeme davranışlarını ve tutumlarını incelemiş ve sezgisel beslenenlerin; düzensiz yeme davranışları gösterme