IÅŸgın ya da IÅŸkın (Rheum ribes), kuzukulağıgiller familyasından, mayıs-haziran aylarında sarımsı beyaz çiçek açan, 40–150 cm boyunda, çok yıllık, otsu bir ravent türü. Salkım biçimli çiçek durumunu taşıyan genç sürgünler (sap) yetiÅŸtiÄŸi yörelerde taze olarak tüketilir. Kivi tadında mayhoÅŸ lezzetli sevilen bir sebze olsa da Türkiye’de halk arasında meyve olarak da nitelendirilerek muz ve kivi ile kıyaslanıp DoÄŸu’nun muzu ya da kivisi biçiminde lanse edilir.

• EkÅŸi ve biraz da mayhoÅŸ lezzette olup mideyi kuvvetlendirir.
• Kusmayı önler.
• Tanenbakımından zengin (%8-10) olan kökleri (Rhizoma Rhei ribi) müshil (iç sürdürücü) deÄŸil ishal önleyici (bir baÅŸka deyiÅŸle kabız etkili ya da peklik verici) özelliÄŸe sahiptir. Tanenler, proteinleri çökerten, kanı aglutine eden kabız etkili bileÅŸiklerdir. Taze iken dış kabuÄŸu soyularak sebze gibi yenen gövde kısmı Bitlis civarında sindirimi kolaylaÅŸtırıcı olarak yemeklerden sonra alınmaktadır.
• Van, Bitlis, Erzurum gibi illerde kökleribasurtedavisinde ve diyabetli kiÅŸilerde hipoglisemik etki oluÅŸturması amacıyla kullanılmaktadır.
• Erzurum’da ayrıcaboÅŸaltım sistemienfeksiyonlarında kullanılmaktadır.
• Kars’ta çiçek sapı taze olarak yendiÄŸi gibi kökü de diyabet için kullanılmaktadır.Yine Kars’ta diyabet,kolesterolve mide hastalıkları için kullanılır.
• Kökü Tunceli’de diyabet tedavisinde kullanılır.
• ŞırnakCizre’de kökleri ÅŸeker hastalığına karşı kaynatılarak içilir ve gövdesi de yüksek tansiyonu indirmek ve mide rahatsızlıklarını gidermek için yenilir.
• KöküÜrdün’de halk tıbbındahipertansiyon, diyabet, böbrek taşı ve obezite için kullanılır. Ä°ran’da meyve ile yaprak sapı (petiole) diüretik (idrar söktürücü), kan temizleyici ve sarılık giderici olarak kullanılır.
• İçerdiÄŸi güçlü etkin maddelerden dolayıfarmakolojikaraÅŸtırmalarda oldukça populerdir. IÅŸgının farmakolojik incelemesi 1939 yılında yapılan çalışmalarla baÅŸlamış yirmi beÅŸ yıllık bir aradan sonra 1964 yılında yeni çalışmalarla devam edilmiÅŸ. Yine yirmi yıllık bir aradan sonra 1985, 1989, 1990 yıllarında çalışmalar artmış, on yıllık kısa bir aradan sonra 2000’li yıllarda araÅŸtırmalarda büyük artış olmuÅŸ.
• Özellikle piÅŸirildiÄŸindepolifenolmiktarı bakımından oldukça zengin olduÄŸu gözlenmiÅŸtir. Antioksidan vitaminler bakımından zengin olabileceÄŸi düşünülmektedir. Taze sürgünleri C vitamini açısından zengin, A ve E vitaminleri açısından ise fakirdir. Ayrıca selenyum düzeyi de beslenme açısından yeterli orandadır.
• IÅŸgın yaprağından elde edilen metanollü ve sulu ekstrelerinpeptik ülseriçin gastrik koruyucu etkinliÄŸinin araÅŸtırıldığı bir çalışmada mide asidi üretimini inhibe eden (engelleyen) standart ülser ilacı simetidin ile karşılaÅŸtırılabilir bir koruyucu etkinliÄŸe sahip inhibitör (engelleyici) olduÄŸu bulunmuÅŸtur.
• IÅŸgın kökünde antitümör etkiye sahip maddelerin olduÄŸu düşünülmektedir.Fakat, antioksidan özelliÄŸi olduÄŸundankanseriengelleme yolunda olumlu sonuçlar verebileceÄŸi düşünülen Rheum ribes üzerine yapılan bir araÅŸtırmada ilk bulgulara göre kaynatma yöntemi ile elde edilen ekstrelerin kanserli hücreler üzerinde antiproliferatif (hücre büyümesini engellemekte kullanılan ya da bu eÄŸilimde olan) bir etkisi bulunamamıştır.

Benzersiz bir Uçkun ( Işkın )Yemeği

Malzemeler (4 kiÅŸi)

4 parça uskumru veya başka bir balık filetosu

4-5 parça uçkun

1 tane soÄŸan

1 tane portakal

3 çorba kaşığı kadar tereyağı

3 çorba kaşığı zeytinyağı

Dereotu

Marul

1 tane limon

Az tuz

Yapılışı:

Sap şeklindeki temizlenmiş uçkun 1 adet soğan ile doğranır. Bir tavaya tereyağı konur. Soğan ve uçkun birlikte kavrulur. Tavaya azcık portakal veya limon suyu eklenir. 10 dakika kadar pişirilir. Soğuyunca mutfak robotu yardımıyla ezilir ve eşsiz bir sos elde edilir. ( Bu sos hazır olarak ülkemizde bulunmaz ve çok pahalıdır )

Portakalı soyulur ve parçalanır. Dereotunu ve marul elle parçalara ayrılır üzerine bol limon sıkılır ve az tuz serpilir

Balık filetosu bir tavada biraz tuz ve zeytinyağıyla kızartılır.

Büyük bir servis tabağı içine uçkun sosu yayılır. Sosun üzerine kızarmış uskumru eklenir. Çok farklı ve değişik bir lezzettir.

 

Işkın Otu Kökü Çayı;

Bilinen hiçbir zararı olmayan ışkın kökü çayı; 100gr temizlenmiş ve kıyılmış ışkın kökü iki bardak suya konularak yarım gün bekletilir ve suyu süzülür, 1 tatlı kaşığı şeker eklenip kaynatılarak yapılır. Uçkun sürgünlerinin tadı hafif mayhoştur. Beyaz ve hoş kokulu çiçekleri de alkollü veya alkolsüz içecek yapımında kullanılabilmektedir.