Sonbahar ve kışın gelmesiyle mutfaklarda yerini alan mandalina (Citrus reticulata ) sedefotugiller familyasından olup anavatanı Çin, Japonya, Güneydoğu olan bir ağaç ve bu ağacın yenilebilir tatlı meyveleridir. M.Ö. 12.yüzyılda Güneydoğu Asya’da mandalina yetiştiriciliğinin yapıldığı belirlenmiştir. Meyve kabuğunun dış kısmında içi yağ dolu kesecikler bulunur. Kabuklar soyulduğunda çevreye yayılan hoş koku bu yağ keseciklerinden gelir. Ellendale, dobashi, robinson, satsuma gibi daha birçok çeşidi bulunan mandalina ülkemizde Ege, Akdeniz, Doğu Karadeniz bölgelerinde yetiştirilmektedir. Türkiye’ye mandalina Karadeniz üzerinden Rusya’dan girmiştir. 2011 dünya üretimi yaklaşık 25 milyon ton civarında olup Türkiye ilk büyük beş üretici arasındadır.
Besin Değeri
100 gram(bir orta boy ) çiğ mandalina 53kcal, 13.3 gram karbonhidrat, 10.6 gram şeker, 1.8 gram diyet lif, 0.81 gram protein, 12 mg magnezyum, 166 mg potasyum, 20 mg fosfor, 16 mikrogram folat, 10.2 mg kolin içerir.
Bir Orta Boy Mandalina Tükettiğimizde Günlük Diyetle Almamız Gereken;
- Kalsiyum ihtiyacımızın %4’ünü,
- C vitamini ihtiyacımızın %45’ini,
- A vitamini ihtiyacımızın %6’sını,
- Diyet lif ihtiyacımızın %8’ini,
- Potasyum ihtiyacımızın %5’ini,
- Karbonhidrat ihtiyacımızın %4’ünü almış bulunuruz.
İçerdiği Bileşikler
Mandalina sağlığımız için önemli bileşen olan flavanoidler açısından zengin bir meyvedir. Hesperidin ve naringenin gibi flavanonlar mandalinada en çok bulunan bileşiklerdir. Hesperidin portakal, mandalina kabuklarında flavanoidi vücuda verir. Kalp kas damar sağlığı, hafıza öğrenme, depresyon, sinir koruma, dopaminerjik sinir iletimi gibi birçok sistemi etkiler ve bu sistemlerde görev alır. Mandalinada bulunan diğer bir bileşik ferulik asittir, yapılan çalışmalar ferulik asitin kan akış hızını arttırdığı, düz kasların kasılıp gevşemesini sağladığını gösterir.
Mandalinada Saklı Bileşik β-kriptoksantin Nedir?
Az sayıda gıdada yüksek konsantrasyonda bulunan bir bileşiktir. Meyve ve sebzelerdeki miktarı çeşidine, olgunluk aşamasına, yetiştirilme koşullarına, depolama yöntemlerine bağlı olarak değişir. Mandalinada yüksek oranda bulunur. Biyoyarlanımını artırmamız için çiğ veya meyve suyu olarak tüketmemiz gerekir. İşleme, kurutma, inceltme karatoneidleri tahrip edebilir. Az sayıda gıdada bulunmasına rağmen insan kanında yaygın bir bileşiktir. Biyoyararlınımı karatonlerden %72 daha fazladır. Emilimi ise gıda matriksine ve dozajına bağlı olarak değişir.
Faydaları:
- Yağ hücrelerinde depo edilip beyin ve anne sütünde bulunur. Anne sütündeki A vitamini düzeyini artırır.
- Gebelerde A vitamini düzeyini korumada faydalıdır.
- Antioksidan ve inflamatuar mekanizmaları olumlu yönde etkiler.
- Son dönemde kanseri önleyebileceği üzerine çalışmalar vardır.
- Nikotinle desteklenmiş akciğer tümörünü azalttığının üzerinde durulmaktadır.
- Kemik sağlığı ve homeostazında rol oynar.
Mandalinanın Sağlık Üzerine Etkileri:
- Kanserden koruyucu etkisi vardır.
- Sulu içeriğinin antioksidan etkisi vardır.
- Yaşla gelişen bilişsel azalmayı önler.
- Hazmı kolaylaştırır.
- Anti inflamatur A ve C vitamini içeriği sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir.
- İçerdiği antioskidanlar cilt sağlığını düzenler.
- İçerdiği flavanoidler hiperglisemi, hiperlipidemi, hipertansiyon, inflamasyon ve vücut ağırlığı denetimi üzerine olumlu etkiler göstermektedir.
- Karaciğer kanseri riskini azaltır.
- Kardiyovasküler hastalıklara karşı koruyucu etkisi vardır.
Bu faydalarını göz önüne aldığımızda mandalinayı öğünlerden sonra, ara öğünlerimizde gönül rahatlığıyla tüketebiliriz. Özellikle sonbahar ve kış döneminde bir veya iki orta boy mandalina tüketimiyle soğuk algınlığı, grip, nezle gibi hastalıklara karşı bağışıklık sistemimizi güçlendirebiliriz. Lifli içeriği sayesinde sık karşılaşılan bir sorun olan kabızlığı önler. Toplumda sık rastlanılan vitamin eksikliklerine karşı mandalina yiyerek doğal ve sağlıklı bir önlem alabiliriz.