“Sızan bağırsak” olarak adlandırılan bu gastrointestinal rahatsızlık, özellikle doğal sağlık topluluğu içinde dünya çapında dikkat çekmektedir.

Bazı tıbbi uzmanlar sızdıran bağırsak varlığını yok sayarken bazı tıbbi uzmanlar ise neredeyse her hastalığın kökü olduğunu iddia ediyor.

Bilim adamları halen sızdıran bağırsağın ne olduğunu ve neye sebep olduğunu belirlemeye çalışıyorlar. Bazı insanlar sızdıran bir bağırsağa glutenin neden olduğunu düşünüyorlar, ancak gluten bu durumda karmaşık bir role sahiptir.

Bu yazıda gluten ve sızdıran bağırsak sendromu ile ilgili araştırmalar incelenmiştir.

 

Gluten nedir?

Gluten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda doğal olarak bulunan proteinlerin bir karışımıdır.

Gluten hamurun elastik yapısından sorumludur ve hamurun birlikte tutulmasına ve şişmesine yardımcı olur. Gluten aynı zamanda hamura sakızımsı yapısını verir.

Buğday glutenini oluşturan gliadin ve glütenin adında iki ana protein vardır. Gliadin bazı insanların negatif etkilendiği gluteninin bir kısmıdır.

Sonuç olarak; Gluten, buğday, arpa ve çavdarın içinde bulunan bir protein grubudur ve bazı insanların sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sebep olur.

 

Bağırsak Geçirgenliği Nedir?

Sindirim sistemi insan vücudundaki bazı önemli fonksiyonlarda rol oynar.

Sindirim kanalı besinlerin sindirildiği ve emilip kana geçirildiği yerdir.

Bağırsak duvarı, bağırsak ve vücudun geri kalan kısmı arasında önemli bir bariyer görevinde bulunur ayrıca kan dolaşımı ve organlar boyunca madde geçişini sağlayan denetleyici görevi görür.

Bağırsak geçirgenliği, maddelerin bağırsak duvarı boyunca nasıl kolay geçtiğini tanımlayan bir terimdir. Normalde, ince bağırsaktaki hücreler arasında sıkı bağ adı verilen küçük boşluklar vardır.

Eğer sıkı bağlar zarar görür ya da gevşerse bağırsakta “sızdıran” hale gelir ve bağırsaktaki maddeler ve organizmaların kan dolaşımına sızmasına izin verir.

Bağırsak geçirgenliğinin artması sızıntı bağırsak sendromu olarak da bilinir. Bakteriler ve toksinler kan dolaşımına sızdığında vücutta yaygın inflamasyona neden olur.

Bağırsak geçirgenliğindeki artış Tip 1 diyabet, Crohn hastalığı ve enflamatuar cilt bozuklukları gibi otoimmün hastalıklarla ilişkilidir.

Sonuç olarak; İnce bağırsağın bariyer özelliği bozulduğunda, bağırsaktan bakteri ve toksinler sızabilir, bu sızıntı iltihaplanma ve hastalıklara neden olabilir.

 

Gluten bazı insanlarda önemli sorunlara neden olur.

Çoğu insan gluteni iyi sindirebilirken bazı insanlar gluteni tolere edemez.

Gluten intoleransının en şiddetli biçimi, kalıtsal bir otoimmün hastalık olan Çölyak hastalığıdır.

Çölyak hastalığı olan bireyler için, gluten ishale, mide ağrısına, aşırı gaz ve deri döküntülerine neden olabilir. Zamanla bağırsaklara zarar verebilir ve bu da bazı besin maddelerini emme yeteneğini etkiler.

Bununla birlikte, bazı insanlar çölyak hastası olmasa da glutene tepki gösterirler. Buna çölyak dışı gluten hassasiyeti denir.

Semptomlar otoimmün bir yanıt olmasa da çölyak hastalığına benzer. Çölyak dışı gluten hassasiyeti bulunan kişilerde, eklem ağrısı ve bilinç bulanıklığı ile birlikte diyare, şişkinlik ve gaz şikâyetleri de yaşanabilir.

Çölyak dışı gluten duyarlılığının teşhisi için henüz klinik bir yöntem bulunmamaktadır. Eğer birey glutene olumsuz tepki gösteriyor ve belirtileri glutensiz bir diyetle hafifletilebiliyorsa, muhtemelen gluten duyarlılığı vardır.

Gluten konusu son derece tartışmalı bir konudur. Bazı tıbbi uzmanlar, çölyak hastalığı olmadığı sürece glutenin zararsız olduğuna inanırlarken bazıları da, glutenin her türlü sağlık problemi ve otoimmün hastalıkların temel nedeni olduğuna inanmaktadırlar.

Sonuç olarak; Çoğu kişi gluteni iyi tolere edebilse de gluten hassasiyeti olan kişilerde gluten önemli sorunlara neden olabilir.

 

Gluten, bağırsak geçirgenliğinin düzenleyicisi olan Zonulin’i aktive eder

Birçok çalışma, glutenin bağırsak geçirgenliğini artırabileceğini ve vücutta bağışıklık tepkisine neden olabileceğini göstermiştir.

Bağışıklık sistemi, enflamasyonun neden olduğu zararlı maddelerin tanınmasından sorumludur. İnflamasyon vücudun kendi kendini koruma mekanizmasıdır ancak sürekli inflamasyon, çoklu kronik hastalıklarla ilişkilidir.

Hassas kişilerde, gluten yabancı bir istilacı olarak kabul edilir. Bununla birlikte, gluten ve bağırsak geçirgenliği ile ilgili çelişkili kanıtlar vardır.

 

Gluten, Zonulin ve Bağırsak Geçirgenliğini Nasıl Etkiler?

Zonulin, ince bağırsakların sıkı bağlarını düzenleyen bir proteindir. Zonulin bağırsakta serbest bırakıldığında, sıkı bağlar hafifçe açılır ve daha büyük parçacıkların bağırsak duvarından geçmesine izin verir.

Yapılan test tüpü çalışmalarında, glutenin bağırsak geçirgenliğinin artmasına yol açan Zonulin’i aktive ettiğini bulmuştur.

Bu çalışmaların birinde glutenin çölyak hastalığı olan ve olmayan bireylerin hücrelerinde zonulin aktifleştiğini buldular. Bununla birlikte, zonulin seviyeleri çölyak hastalardan daha yüksek bulunmuştur.

 

Gluten Hassasiyetli insanlar nasıl etkilenir?

Çalışmalar sürekli olarak gluten’in çölyak hastalarında bağırsak geçirgenliğini önemli ölçüde arttırdığını göstermiştir.

Çölyak hastalığı olmayan bireylerde karışık sonuçlar vardır. Test tüpü çalışmaları gluten’in bağırsak geçirgenliğini arttırdığını göstermiştir ancak bu insan çalışmalarında doğrulanmamıştır.

Bir klinik araştırma, glutenin Spastik Bağırsak Sendromu (IBS) olan hastalarda bağırsak geçirgenliğini arttırdığı bulmuştur.

Bununla birlikte diğer insan çalışmalarında gluten, çölyak dışı gluten hassasiyeti veya Spastik Bağırsak Sendromu olan hastaların bağırsak geçirgenliği üzerinde herhangi bir değişikliğe neden olmamıştır.

 

Bireysel Sağlıkta Rol Oynayabilir

Gluten zonulin’i aktive eder, ancak herkesi aynı şekilde etkilemez.

Gluten’in çölyak hastalığı olanlarda ve muhtemelen IBS olanlarda bağırsak geçirgenliği arttırdığı açıktır. Bununla birlikte, glutenin sağlıklı insanlarda bağırsak permeabilitesini arttırmadığı görülüyor.

Sonuç: Gluten, zonulin’i aktive eder ve çölyak hastalığı olan insanlarda bağırsak geçirgenliğini arttırır. Gluten, sağlıklı insanlarda bağırsak geçirgenliğini arttırmaz.

 

Sızdırmaz Bağırsak Sendromuna Katkı Sağlayan Faktörler

Gluten, çölyak hastalığı veya IBS hastalarında sızıntılı bağırsak sendromunun gelişiminde rol oynayabilir, ancak kesinlikle tek sebep değildir.

Tıp uzmanları, sızdıran bağırsak sendromuna neyin sebep olduğunu tam olarak anlamaya çalışıyor, ancak duruma katkıda bulunduğu bilinen birkaç faktör vardır.

İşte bazı katkıda bulunan faktörler:

Sağlıksız beslenme: Yüksek yağ ve rafine edilmiş karbonhidratlarda diyet bağırsak geçirgenliğini artırabilir.

Stres: Uzun süreli stres bağırsak-beyin etkileşimini değiştirebilir ve artmış bağırsak geçirgenliği de dahil olmak üzere her türlü gastrointestinal soruna yol açabilir.

Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler): İbuprofen gibi NSAID’lerin aşırı kullanımı bağırsak permeabilitesini artırabilir.

İnflamasyon: Kronik yaygın inflamasyon, bağırsak permeabilitesinde artışa olduğu kadar çok sayıda kronik hastalığa da neden olur.

Kötü bağırsak florası: Bağırsak yararlı ve zararlı bakteriler arasındaki denge tehlikeye girdiğinde, sızdıran bağırsak sendromuna katkıda bulunabilir.

Çinko eksikliği: Diyette çinko eksikliği bağırsak geçirgenliğini değiştirebilir ve çoklu gastrointestinal problemlere katkıda bulunabilir.

Mayalar: Mantarlar doğal olarak bağırsak yolunda bulunur. Candida başta olmak üzere mayanın büyümesi ile sorunlara neden olur.

Sonuç; Sızan bağırsak sendromunun gelişimine katkıda bulunan birçok faktör vardır. Çölyak hastalığı veya IBS olanlarda, gluten katkıda bulunan bir faktör olabilir.

 

Herkes Gluten’den Kaçınmalı mı?

Çölyak hastalığı olan bireyler için, gluten bağırsak geçirgenliğini arttırır ve otoimmün yanıtı ve iltihabı tetikler.

Bununla birlikte, gluten ile bağırsak geçirgenliği arasındaki ilişki karmaşıktır ve henüz net bir şekilde anlaşılmamıştır.

Şu anda, glutenin bağırsak geçirgenliğini arttırdığını veya sağlıklı insanlarda sızıntı yapan bağırsaklara neden olduğunu destekleyen katı bir delil yoktur.

Gluten duyarlığı belirtileri varsa, diyetten gluteni çıkarmak faydalı olabilir.

Sonuç; Çölyak hastalığı olanlar veya gluten duyarlılığı olanlar glutenden kaçınmalıdır. Bununla birlikte, sağlıklı kişilerin glutenden kaçınmaları gerektiğine dair önemli bir kanıt yoktur.

 

Bağırsak sağlığını gelişmesini etkileyen faktörler

Bağırsak sağlığını geliştirmek ve sızıntı bağırsak sendromunu önlemek için en iyi yol bağırsak florasını geliştirmektir. Bu da bağırsaktaki yararlı bakterileri arttırmak böylelikle zararlı bakteri sayısını azaltmak anlamına gelmektedir.

Bağırsak sağlığını arttırıcı yollar;

Probiyotik kulanımı: Probiyotikler bağırsak sağlığını arttırıcı yararlı bakterilerdir. Bunlar kefir, yoğurt, lahana turşusu, Kimchi (Korelilerin geleneksel yemeği) gibi gıdalarda bulunur. Ayrıca takviye edici gıda olarak da bulunurlar.

İşlenmiş karbonhidratlardan kaçınmak: Şeker ve tatlandırıcı içeren içeceklerden, şeker eklenmiş ve işlenmiş buğday unu bulunduran gıdalardan kaçınılmalı.

Lif içeriği yüksek olan gıdaların fazla tüketimi: Meyveler, sebzeler ve kuru baklagiller yüksek oranda suda çözünür lif ve bağırsaklar için yararlı bakterileri içerir.

Sonuç olarak; Bağırsaktaki yararlı bakterileri arttırmak, bağırsak sağlığına katkıda bulunur ve sızıntı bağırsak sendromunun oluşumunu engellemesine yardımcı olur.

 

Ana fikir

Hassas bireylerde gluten önemli problemlere sebep olmaktadır.

Yapılan araştırmalara göre, gluten Çölyak ve İBS hastalarında bağırsak geçirgenliğini arttırabilir ayrıca sızıntı bağırsak sendromuna sebep olabilir.

Ayrıca bu sağlıklı bireylerde görülen bir durum değildir.

Eğer bireyler gluten duyarlılığına sahip olduğunu düşünüyorlarsa doktorları ile konuşabilir ve glutensiz diyet ile beslenmeyi deneyebilirler.