Eliminasyon Diyeti Nedir? Ne İçin Uygulanır?

 

Besinlerin bizzat kendilerinin ya da besinlerle birlikte alınabilecek başka etkenlerin, immünolojik ya da immünolojik olmayan mekanizmalarla oluşturabileceği her türlü anormal tabloyu besin reaksiyonları başlığı altında toplamak doğru olur. Besin reaksiyonları iki gruba ayrılır; besin intoleransı ve besin alerjileridir.

Besin intoleransı ve hassasiyeti son derece iç içe ortak iki konudur. Dünya üzerinde yaşayan inasanların yaklaşık %2-20’sinin besin intoleransı olduğu tahmin edilmektedir.

Alerji uzmanları ve diyetisyenler onlarca yıldır insanların intoleransı olan besinleri belirleyip diyetlerinden çıkarmak ve rahatsızlıklarına sebep olmayacak şekilde doğru beslenmeyi öğretmek için çalışıyorlar.

 

Besin İntoleransı

 Besin intolreansı vücudumuzun belli besinlere karşı göstermiş olduğu olağan dışı reaksiyonlardır. Besin intoleransı semptompları şişkinlik, gaz, ishal, kabızlık ve mide bulantısı vb.dir.

 

Besin Alerjisi

Savunma sistemi aracılığıyla besinlere gösterilen aşırı duyarlılık reaksiyonlarıdır. Besin alerjisi semptomları kaşıntı, kurdeşen, şişme, solunum zorluğu vb.dir.

 

Eliminasyon Diyeti

 Eliminasyon diyetleri besin intoleranslarında altın standartların belirlendiği, hassasiyet ve alerjilere en uygun diyetlerdir. Bir eliminasyon diyeti vücudun iyi tolere edemediği besini diyetten çıkararak semptomların yok edilmesini hedefler.

Eliminasyon diyetlerinin iki aşaması vardır, ‘Seçim Aşaması’ ve ‘Tekrar Yerine Koyma Aşaması’.

Seçim Aşaması:

Rahatsızlığa sebep olduğu şüphelenilen besinler 2-3 hafta gibi kısa bir süre diyetten çıkarılır. Vücudumuzun tolere edemediği besinlerin yanısıra rahatsız edici semptomlara neden olduğu bilinen besinlerde seçim aşamasında yer alır. Bu besinler;

Narenciye: Portakal, greyfurt

Sebze Salataları: Domates, biber, patlıcan,beyaz patates, kırmızı acı biber

Tohumlar: Tüm tohumlar, fındık, fıstık vb.

Bakliyatlar: Tüm bakliyatlar ve özellikle fasulye, mercimek, soya esaslı ürünler

Nişastalı Besinler: Buğday, un, ekmek, arpa, çavdar, mısır ve diğer glutenli yiyecekler

Et ve Balık: yumurta, kabuklu deniz ürünleri,sığır eti, soğuk kesim uygulanan etler

Günlük Ürünler: Günlük süt, yoğurt, peynir, dondurma

Yağlar: Tereyağ, margarin, hidrojenlenmiş yağlar, mayonez, sürülebilir yağlar

İçecekler: Alkol, kahve, siyah çay, soda, kafeinli içecekler

Baharatlar ve Soslar: Tüm soslar, hardal ve tat verici tüm baharatlar

Şeker ve Tatlılar: Kahverengi ve beyaz şeker, bal, akçaağacı şurubu, mısır şurubu, yüksel fruktozlu mısır şurubu

 

Tekrar Yerine Koyma Aşaması

Seçim aşamasında diyetten çıkarılan besinler yavaş yavaş diyete geri getirilir. Her besin grubu için o besin grubuna özgü olacak şekilde semptomlar izlenir. Gözlemlenen bazı semptomlar,

Kaşıntı ve ciltte değişiklikler

Eklem ağrısı

Baş ağrısı ve migren

Yorgunluk

Sorunlu uyku süreci

Solunum değişiklikleri

Şişkinlik

Mide ağrıları ve kramplar

Bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler

Bir besin grubuna yeniden diyette yer verildiğinde bahsedilen semptomlar görülmüyorsa bir sonraki besin grubuna geçilir. Ve semptomlar gözlendiğindinde intoleransınız olan besin bulunmuş demektir. Eleme işlemi dahil tüm süreç yaklaşık 5-6 hafta kadar sürmektedir.

 

Dünyadaki Diğer Eliminasyon Diyeti Akımları

Low-FORMAPs diet: Bazı insanlar kısa zincirli kabonhidratları sindirememektedir.

Few foods elimination diet: Düzenli olarak diyette yer almayan besinlerin kombinasyonunu yemeyi hedefler. Örneğin kuzu ve armutların sıklıkla yenilmediği ABD’de popüler olan kuzu ve armut diyetidir.

Rare foods elimination diet: Normalde beslenmemizde yer almayan besinlerin diyetle tüketilmeye başlandığı diyet şeklidir. Örneğin karabuğday, tatlı patates, karambola meyvesi gibi besinlere diyette yer verilir.

Fasting elimination diet: Beş gün sadece içme suyu tüketilir ve sonra diğer besinler diyete dahil edilir. Bu diyet tipi doktor kontrolünde yapılmalıdır, kontrolsüz olarak uygulamak sağlık için tehlikelidir.

Şekersiz ve glutensiz beslenme de eliminasyon diyetlerine örnek diyetlerdir.

Eliminasyon diyeti İBS semptomlarını, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu semptomlarını, egzema gibi cilt problemlerini, kronik migreni azaltabilir ve eozinofilik özofajiti olan insanlara yardımcı olabilir.

Eliminasyon diyetleri eğer çok uzun süre takip edilmezse önemli besin maddelerinin alımını azaltabilir. Çocuklar veya alerjiden şüphelenilen kişiler, doktorları tarafından denetlenmedikçe bir eleme diyetine uymamalıdır.

 

Örnek Eliminasyon Diyeti: Glutensiz Diyet

Sabah: 09.00

Şekersiz çay

1 haşlanmış yumurta

2 dilim beyaz peynir

4 adet zeytin

1 dilim mısır ekmeği

Domates- salatalık- yeşillik

 

Ara: 10.30

Sade Türk kahvesi

 

Öğle Yemeği: 13.00

150 gram et/balık/tavuk/4 köfte

1 kase salata

1 kase yoğurt

 

Ara: 16.00

1 su bardağı süt

1 porsiyon meyve

 

Akşam Yemeği: 19.00

8 yemek kaşığı sebze yemeği

1 kase salata

1 su bardağı ayran

1 dilim glutensiz ekmek

 

Ara: 22.00

1 su bardağı kefir

1 çay bardağ beyaz leblebi

Comments 2

  1. Diyetisyen
    30/05/2019

    Emre hocam çok güzel anlatmışsınız tebrik ve teşekkür ediyorum. Sıkı takipçinizim sizden öğreneceğimiz çok şeyler var.
    Hayırlı günler 🙂

    1. Emre Uzun
      06/07/2019

      çok teşekkürler 🙂

Bir yorum Yaz