Laksatifler sindirim sistemi sağlığı üzerinde güçlü etkilere sahiptir.

Çünkü vücuttaki etkileri kabızlığı rahatlatmaya ve bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardım eder.

Şaşırtıcıdır ki kabızlığın önlenmesinde reçetesiz ürünler kadar etkili olabilen birçok doğal laksatif mevcuttur.

 

Laksatif nedir ve nasıl çalışır?

Laksatifler ya dışkıyı yumuşatan ya da bağırsak hareketlerini uyaran maddelerdir.

Bağırsakları harekete geçiren, sindirim sisteminin hareketini hızlandıranlar, bağırsak hareketlerini de hızlandırabilir.

Laksatifler sık sık kabızlık tedavisinde kullanılır, nadiren zorlu ve bazen acı verici bağırsak hareketleri ile karakterize olarak.

Laksatiflerin çeşitli tipleri farklı yollarda çalışır.

 

Laksatiflerin ana sınıfları:

• Dışkının kitlesini arttırıcı laksatifler(sıvıyı içinde tutarak): Bunlar vücutta sindirilmeden ilerler, suyu absorbe eder ve dışkıyı şişirir.
• Dışkı yumuşatıcıları: Daha yumuşak ve kolay geçici yaparak dışkının su miktarını arttırırlar.
• Kayganlaştırıcı laksatif: Dışkının yüzeyini kaplar ve bağırsak astarında nemi tutar böylece daha yumuşak ve kolay geçebilen olmasına izin verir.
• Ozmotik tip laksatif: Bunlar kalın bağırsağın daha fazla su tutmasına yardım eder, bağırsak hareketlerinin sıklığını arttırır.
• Tuz içeren laksatif: Bunlar bağırsak hareketlerini desteklemek için ince bağırsağın içine su çeker.
• Uyarıcı laksatif: Bunlar bağırsak hareketlerini uyarmak için sindirim sisteminin hızını arttırırlar.

 

Reçetesiz verilen laksatifler kabızlığın hafifletilmesinde çok yardımcı olabilir fakat bunları oldukça sık kullanmak elektrolit dengesizliğine, asit-baz değişikliğine ve uzun vadede potansiyel kalp ve böbrek hasarına yol açabilir.

Eğer düzene erişilmek isteniyorsa, rutin beslenme düzenine bazı doğal laksatifleri eklemek denenmelidir. Laksatifler reçetesiz ürünler için, minimum yan etkisiyle güvenli ve pahalı olmayan alternatif olabilir.

Denenebilecek 20 doğal laksatif:

• Chia Tohumları

Lif doğal bir tedavi ve kabızlık karşısında ilk savunma hatlarında biridir.

Sindirilmeden bağırsaklara doğru ilerler, dışkı kitlesini arttırır ve düzeni destekler.

Çalışmalar gösteriyor ki lif alımı dışkıyı yumuşatarak ve geçişini kolaylaştırarak dışkılama sıklığını arttırır.

Chia tohumları, özellikle yüksek çözünür lif içerir, yaklaşık 28 gramı neredeyse 11 gram lif içerir.

Kabızlığı azaltmak için daha yumuşak dışkı oluşturmaya yardım eden çözünebilir lif jel oluşturmak üzere su emer.

 

• Parçacıklı Kızıl Meyveler

Kızıl meyvelerin çeşitlileri diğerlerine nazaran yüksek lif içerir bu onları hafif doğal bir laksatif için harika bir seçim yapar.

Çilekler fincan başına(yaklaşık 152 gram) 3 gram lif içerir, yaban mersini fincan başına(yaklaşık 148 gram) 3.6 gram lif sağlar ve böğürtlen fincan başına(yaklaşık 144 gram) 7.6 gram lif için övünç kaynağıdır.

Amerikan diyetetik birliği kronik hastalıkları önlemek ve dışkıya hacim vermek için gün başına kadınlar için 25 gram ve erkekler için 38 gram lif tavsiye ediyor.

Kızıl meyveler iki tip lif içerir: çözünebilir lif ve çözünmez lif.

Chia tohumlarının da içerdiği çözünebilir lif, jel benzeri bir form oluşturmak için bağırsakta suyu emer bu yumuşatılmış dışkı oluşumuna yardım eder.

Çözünmez lif su emmez ama sindirime uğramadan vücut içinde hareket eder, dışkı hacmini arttırır ve geçişini kolaylaştırır.

Diyetin birkaç kızıl meyve çeşidini içermesi lif alımının arttırılmasının ve doğal laksaktif özelliklerinden avantaj sağlamanın bir yoludur.

 

• Kurubaklagiller

Fasulye, nohut, mercimek, bezelye, yer fıstığının dahil olduğu kurubaklagiller yenilebilir bitki ailesidir.

Düzeni destekleyen kurubaklagiller yüksek oranda lif içerir.

Örneğin bir fincan nohut(168 gram) 12.5 gram lif sağlarken kaynamış bir fincan(198 gram) mercimek 15.6 gram lif içerir.

Kurubaklagil yemek, vücudun bir tür kısa zincirli yağ asidi olan bütirik asit üretiminin arttırılmasına yardımcı olur böylece doğal bir laksatif olarak işlev görür.

Çalışmalar gösteriyor ki sindirim sisteminin hareketliliğini yükseltmekle kabızlığın tedavisinde bütirik asit yardımcı olabilir.

Aynı zamanda, Crohn haslığı veya iltihaplı bağırsak hastalıkları gibi bazı sindirim rahatsızlıklarıyla ilişkili olabilen bağırsak yangılarını, azaltmak için antiinflamatuvar ajan olarak işlev görür.

 

• Keten Tohumu

Omega-3 yağ asit içeriği ve yüksek protein miktarıyla keten tohumu herhangi bir diyete sağlıklı bir ilave yapan birçok besleyici maddeden zengindir.

Sadece bununla kalmaz, keten tohumu doğal laksatif özelliklere sahiptir ve kabızlık ve diare için etkili tedavidir.

2015’te hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışma gösterdi ki keten tohumu domuz kobaylar üzerinde dışkının yağ içeriğini ve sıklığını artırır.

Aynı zamanda diareyi %84’e kadar azaltmayı başardı ve diareye karşı etki gösterdi.

Keten tohumları bağırsak taşınım süresini kısaltılmasına yardım eden ve dışkıya hacim veren çözünebilir ve çözünmez liflerin iyi bir karışımını içerir.

1 yemek kaşığı keten tohumu(10 gram) 2 gram çözünmez lif, 1 gram çözünebilir lif sağlar.

 

• Kefir

Kefir fermente bir süt ürünüdür.

Probiyotik, bağışıklık fonksiyonlarını geliştiren ve sindirim sağlığını arttıran, sağlık için çeşitli faydaları olan yararlı bağırsak bakterileri içerir.

Yiyecekler ve takviye gıdalar yoluyla probiyotik tüketenler dışkı stabilitesini geliştirirken ve bağırsak taşınım hızını arttırırken düzenliliği arttırabilir.

Kefirin özellikle dışkıya nem ve hacim kazandırdığı gösterildi.

2014’te yapılan bir çalışma kabızlığı olan 20 katılımcının üzerinde kefirin etkilerini gösterdi.

Dört hafta için gün başına 500 ml tüketimden sonra katılımcıların dışkılama sıklığı arttı, düzenliliği gelişti ve laksaktif kullanımında azalma oldu.

 

• Hint Yağı

Hint fasulyesinden üretilmiş fasulyelerde hint yağının doğal laksatif olarak kullanımının uzun bir tarihi vardır.

Hint yağı tüketiminden sonra, laksatif etkiden sorumlu bir tür doymamış yağ asidi olan risinoleik asit salınır.

Risinoleik asit sindirim sistemindeki bağırsak hareketleri için bağırsak kaslarının hareketini arttıran spesifik reseptörleri aktive ederek çalışır.

Bir çalışma gösterdi ki hint yağı yumuşatılmış stabil dışkı ile kabızlık semptomlarını hafifletmeyi başarmıştır, dışkılama esnasında ıkınmayı azaltır ve yarım kalmış dışkılama hissini azaltır.

 

• Yeşil Yapraklılar

Ispanak, lahana gibi yeşil yapraklılar düzeni geliştirmek ve kabızlığı önlemek için farklı birkaç yolda çalışır.

Öncelikle besin değerleri yüksektir, düşük kaloriye sahip olmasına rağmen yüksek miktarda vitamin, mineral ve lif sağlar.

Örneğin bir fincan lahana(67 gram) yalnızca 33 kaloriye sahip olmasına rağmen düzenin arttırılmasına yardımcı 1.3 gram lif sağlar.

Yeşil yapraklılar, aynı zamanda magnezyumdan zengindir. Bu şu anlama gelir, dışkının kolay geçişini sağlamak için bağırsaklara su çektiğinden dolayı birçok laksatif içerir.

Bazı çalışmalar gösterdi ki magnezyumun düşük miktarda alınması kabızlıkla ilişkilidir bu yüzden yeterli alımının sağlanması düzenin korunması için çok önemlidir.

 

 

• Sinameki

Senna alexandrina bitkisinden özütlenen sinameki sık sık doğal uyarıcı laksatif olarak kullanılan bir ottur.

Sinemaki yaygın olarak reçetesiz bulunan bir üründür, Ex-Lax, Senna-Lax ve Senoko gibi.

Sinemakinin kabızlık giderici etkisi bitkinin senosit içeriğinden ileri gelir.

Senosit, bağırsak hareketlerini uyarmak için sindirim sisteminin hareketini arttırarak çalışan bileşiklerdir. Aynı zamanda kalın bağırsakta dışkının geçişini kolaylaştırmak için sıvı emilimini attırır.

 

• Elma

Elma yüksek lif kaynağıdır, bir fincanı(125 gram) 3 gram lif sağlar.

Ayırıca laksatif olarak işlev gören çözünebilir lif türünden pektik maddeden zengindir.

Bir çalışma gösterdi ki pektin kalın bağırsakta taşınma süresini hızlandırmayı başarmıştır. Ayrıca sindirim sağlığını desteklemek için bağırsaklardaki yararlı bakteri miktarını yükselterek prebiyotik gibi işlev görür.

Başka bir araştırmada kabızlık nedeniyle morfin uygulamadan önce iki hafta boyunca sıçanlara elma lifi verildi. Bulundu ki elma lifi, dışkılama sıklığını arttırarak ve sindirim sistemini hareketliliğini uyararak kabızlığı önlüyor.

 

• Zeytin Yağı

Bazı araştırmalar zeytinyağı tüketiminin kabızlığı hafifletmenin etkili bir yol olduğunu bulmuştur.

İşlevi kayganlaştırıcı laksatif gibidir, ince bağırsakta taşınım hızını uyararak arttırırken rektumda daha kolay geçişe izin vermek için kaplama yapar.

Bu çalışmada, zeytinyağının bağırsak hareketlerini teşvik edici ve kabızlık semptomlarını iyileştirici şekilde çalıştığı görülür.

Bir çalışmada araştırmacılar zeytinyağı ile geleneksel kalın bağırsak temizleyici formülü bir araya getirdi ve zeytinyağı hidroksit ve magnezyum gibi diğer laksatiflere göre eşleştirilmesinin, bu formülün daha etkili olduğu bulundu.

 

• Yayla Muzu (Ravent)

Yaylu muzu, senosit A olarak bilinen maddeyi içeren bazı uyarıcı laksaktif özellikler sağlayan bir üründür.

Senosit A, dışkı su içeriğini düzenleyen bir tip protein olan AQP3 seviyesini düşürür.

Bunun etkisiyle problemsiz bağırsak hareketleri ve daha yumuşak dışkı için su emiliminin artmasıyla laksaftif etki görülür.

Yayla muzu, bir fincanında(122 gram) 2.2 gram lif ile düzenliliği desteklemek için yüksek ve iyi miktarda lif içerir.

 

• Aloe Vera

Aloe vera, aloe bitkisinin yapraklarının iç kısmından elde edilen genellikle kabızlık tedavisinde kullanılan bir jeldir.

Onun laksatif etkisi sindirim sisteminin hareketliliğini uyaran ve bağırsaklara su çeken madde olan antrakinon glikozitlerinden ileri gelir.

Celandin, psyllium and aloe vera kullanımıyla hazırlanan bir araştırmada aloe veranın etkililiği onaylandı. Bu karışım etkili bir şekilde bağırsak hareketlerini sıklaştırdı ve daha yumuşak dışkı elde edildi.

 

• Yulaf Kepeği

Yulaf tahılının dış katmanlarından elde edilerek üretilen yulaf kepeği yüksek miktarda çözünebilir ve çözünmez lif içerir, bu onu doğal bir laksaktif için iyi bir seçim yapar.

Büyük bir paketten 1 fincan(94 gram) ham yulaf kepeği sadece 14 gram lif içerir.

2009’da yapılan bir çalışma yulaf kepeğinin kabızlık tedavisi üzerindeki etkisini geriatrik hastanede laksaktifin yerine kullanılmasıyla gösterdi.

Katılımcıların yulaf kepeğini tolere edebileceği bulundu. Yulaf kepeği kilolarını korumalarına yardım etti ve katılımcıların %59’u laksaktif kullanmayı durdurdu , böylece yulaf kepeği ne kadar iyi bir reçetesiz ürün alternatifi olduğunu gösterdi.

 

• Kuru Erik

Kuru erik muhtemelen en iyi bilinen doğal laksatif.

1 porsiyonluk 28 gramı 2 gram lif sağlar. Ayrıca bir tip şeker alkolü olarak bilinen sorbitol içerir.

Sorbitol az emilen bir maddedir ve bağırsak hareketlerinin artmasına yardımcı ozmotik ajan olarak bağırsaklara su getirici işlev görür.

Birçok çalışma kuru eriğin dışkılama sıklığını artırdığını ve diğer laksatif maddelere göre daha iyi denge sağladığını , psyllium lifi içerdiğini göstermiştir.

 

• Kivi

Kivi kabızlığı hafifletmenin uygun bir yolu olan laksaktif özellikler gösteren bir meyvedir.

Bu çoğunlukla yüksek lif içeriğinden kaynaklanmaktadır.

1 fincan kivi(177 gram) 5.3 gram lif içerir, bu miktar önerilen günlük alım miktarını %21’e kadar karşılar.

Kivi çözünebilir ve çözünmez lifi karışık bir şekilde içerir. Doğal laksaktif bir etki gösteren pektin de içerir.

Bağırsak hareketliliğini uyararak sindirim sistemi hareketliliğini artırarak çalışır.

Dört haftalık bir araştırma kabız ve sağlıklı katılımcılar üzerinde kivinin etkili olduğunu gösterdi. Bu şunu gösterdi doğal laksatif olarak kivi kullanımı, bağırsaklardaki taşınımı hızlandırarak kabızlığı hafifletmeye yardımcı oluyor.

 

• Magnezyum Sitrat

Eczanelerde reçetesiz takviye ürün olarak genellikle bulunan magnezyum sitrat güçlü bir laksaktiftir.

Magnezyum sitrat magnezyumun diğer formlarına göre vücutta biyoyararlılığı yüksek ve daha iyi emilen bir maddedir, magnezyum oksit gibi.

Bağırsak hareketliliğini sağlayan magnezyum sitrat bağırsakların su içeriğini arttırır.

Magnezyum sitrat diğer laksaktiflerle birleştirildiğinde tıbbi işlemlerden önce geleneksel bağırsak temizleyici rejimi olarak etki gösterdiğini göstermiştir.

 

• Kahve

Bazı kişiler için kahve tuvalete çıkma dürtüsünü arttırabilir.

Kahve doğal laksaktif etki üreterek bağırsaklardaki kasları uyarır.

Bu büyük oranda kahvenin yemeklerden sonra salınan bir hormon olan gastrin üzerindeki etkisinden dolayı böyledir.

Gastrin, midedeki yiyecekleri parçalamaya yardım eden gastrik asit salgılanmasından sorumludur.

Taşınımı hızlandıran bağırsak kaslarının hareketliğinin artmasını da sağlar.

Bir çalışmada katılımcılara 100 ml kahve verildi ve sonra gastrin düzeyleri ölçüldü.

Kontrol grubuyla karşılaştırıldığında gastrin seviyeleri kafeinsiz kahve içenlerde 1.7 kat daha yüksekti ve kafeinli kahve içenlerde 2.3 kat daha yüksekti.

Diğer çalışmalar da göstermiştir ki kafeinli kahve bir öğün yemek ve %60’a varan su kadar sindirim sistemini uyarabilir.

 

• Psyllium lifi

Plantago ovata bitkisinin kabuk ve tohumlarından türetilmiş olan Psyllium laksaktif özellikleriyle bir tip liftir.

Çözünebilir ve çözünmez lifin her ikisini de içermesine rağmen özellikle kabızlığı rahatlatıcı etkisiyle çözünebilir lif bakımından yüksektir.

Çözünebilir jel suyu emerek çalışır ve kolay geçebilen ve yumuşatılmış dışkı için jel haline gelir.

Psyllium bazı reçete edilebilen laksatiflere göre daha etkili olduğunu çoktan göstermiştir.

Bir çalışmada, kabızlı 170 yetişkinin tedavisinde, bir laksatif ilaç olan dokusat sodyum ile psilyumun etkileri karşılaştırıldı.

Araştırmacılar dışkılama sıklığının arttırılmasında ve daha kıvamlı dışkı oluşmasında  psylliumun daha büyük bir etkisinin olduğunu buldu.

 

• Su

Su vücuttaki suyu tutmak, kabızlığı önlemek ve düzenliliği korumak için esansiyeldir.

Araştırmalar gösterdi ki suyu korumak dışkı stabilitesini sağlayarak kabızlığı hafifletmeye ve daha kolay geçiş sağlamaya yardım eder.

Ayrıca lif gibi diğer doğal laksatiflerin etkilerini arttırır.

Bir çalışmada kronik kabızlığı olan 117 katılımcıya günde 25 gram liften oluşan bir diyet verildi.

Arttırılmış lifin yanı sıra katılımcıların yarısı günde 2 litre su da içti.

2 ay sonra, her iki grubun da dışkılama sıklığı arttı ve laksatife olan bağımlılık azaldı ama daha fazla su içen grup için etki daha da büyüktü.

 

• Tatlandırıcılar

Bazı tip tatlandırıcıların aşırı tüketimi laksaktif etkiye sahip olabilir.

Bunun nedeni ise bağırsaktan genellikle suyu çekerek ve taşınma hızını arttırarak emilmeden geçmelerindendir.

Bu açıklama özellikle sindirim sisteminden emilmeden geçen şeker alkolleri için doğrudur.

Laktitol süt şekerinden türetilen bir çeşit şeker alkolüdür, aslında kronik kabızlık tedavisinde potansiyel kullanımı nedeniyle araştırılmıştır.

Bazı vaka incelemeleri, başka bir şeker alkolü olan sorbitolü aşırı içeren şekersiz sakız tüketimiyle diyare ile ilişkilendirmiştir.

Xylitol laksaktif etki gösteren bir diğer yaygın şeker alkolüdür.

Bunlar genellikle diyet içeceklerinde ve şekersiz sakızlarda az miktarda bulunur. Bunları yüksek miktarda tüketilirse her nasılsa bağırsaklarda suyu çeker ve bağırsak hareketliliğini arttırır ve diyareye neden olur.

Yüksek miktarda bulunan şeker alkolü olan eritritol aynı şekilde laksaktif etki gösterir ve bağırsaklara büyük miktarda su çekerek hareketliliği arttırır.

 

Sonuç

Dışkılama sıklığını arttıracak ve dışkı stabilitesini sağlayarak düzenini korumaya yardım edecek birçok doğal laksaktif vardır.

Sağlıklı bir diyet uygulamasını ve düzenli fiziksel aktivitesini takip eden doğal laksaktiflerin kullanımı daha iyi şekilde su tutulmasını sağlar.

Bu adımlar kabızlığın önlenmesine ve sindirim sisteminin sağlıklı kalmasına yardımcı olacaktır.