Şeker hastalığınız olduğunda ne kadar karbonhidrat yemeniz gerektiğine karar vermek zor olabilir.

American Diabetes Association (ADA) tarafından hazırlanan yemek planları, karbonhidrattan sağlanan enerjinin, toplam enerjiye oranının yaklaşık % 45 olmasını önermektedir. Bu, her öğünde 45-60 gram ve ara öğün başına 10-25 gram içerir. Toplam 135-230 gram karbonhidrat bulunur.

Ancak, son zamanlarda diyabetli kişilerin bundan daha az karbonhidrat yemesi gerektiğini savunan uzamanlar artmaktadır. Bu sebeple pek çok kişi günde ADA’nın öğün başına ne verdiği miktardan daha az karbonhidrat önerir.

 

Diyabet ve Prediyabet Nedir?

Glikoz veya kan şekeri, hücrelerinizin ana yakıt kaynağdır. Diyabetli insanlarda, vücudun kan şekerini işleme ve kullanma becerisi zayıflar.

Çeşitli diyabet türleri olmasına rağmen, en yaygın iki form, tip 1 ve tip 2 diyabettir.

 

Tip 1 Diyabet

Tip 1 diyabette pankreas insülini üretemez; bu kan şekerinin vücut hücrelerine girmesine izin veren bir hormondur. Yetersiz olduğu durumlarda kan şekerinin hücrelere girmesini sağlamak için insülin enjekte edilmelidir.

Tip 1 diyabet, vücudun beta hücreleri olarak adlandırılan insülin üreten hücrelerine saldırdığı otoimmün bir süreç nedeniyle gelişir. Bu hastalık genellikle çocuklarda teşhis edilir, ancak erişkinliğin geç döneminde teşhis edilebilir.

 

Tip 2 Diyabet

Tip 2 diyabet, şeker hastalığı olan kişilerin yaklaşık %90’ını oluşturur. Tip 1 diyabet gibi, hem yetişkinlerde hem de çocuklarda gelişebilir. Bununla birlikte çocuklarda yaygın değildir ve genellikle kilolu veya obez olan kişilerde görülür.

Hastalığın bu formunda ya pankreas yeterli insülin üretmez veya vücut hücreleri insülin etkilerine dirençlidir. Bu nedenle çok fazla şeker kan dolaşımında kalır. Zamanla pankreasın beta hücreleri, kan şekeri düşürme girişimi olarak daha fazla insülin pompalayarak zarar görebilir.

Diyabet, yüksek açlık kan şekeri seviyesi veya yüksek HbA1c seviyesi ile teşhis edilebilir ve Hb1C seviyeleri kan şekeri kontrolünü iki ila üç aylık bir süre boyunca yansıtır. Diyabet en az 126 mg/dL (7 mmol/L) açlık kan şekeri veya en az %6.5 HbA1c ile teşhis edilir.

 

Prediyabet

Tip 2 diyabet ortaya çıkmadan önce, kan şekeri seviyeleri yükselir. Bu aşama prediabet olarak bilinir. Prediyabet, 100-125 mg/dL (5.6-6.9 mmol/L) kan şekeri seviyesi ya da %5.7-6.4 HbA1c arasındaki değerler ile belirlenir.

Ayrıca prediabetlerde ilerleme olmasa bile, bu durumdaki insanlar kalp hastalığı, böbrek hastalığı ve yüksek kan şekeri düzeylerine bağlı diğer komplikasyonlar açısından artmış risk altındadırlar.

 

Yiyecekler Kan Şekeri Düzeylerini Nasıl etkiler?

Kan şekeri seviyeleri egzersiz, stres ve hastalık gibi pek çok şeyden etkilenir. Bununla birlikte kan şekerinizi etkileyen en önemli faktörlerden biri tükettiğiniz gıdaların türü ve miktarıdır. Üç makro besin maddesinin -karbonhidrat, protein ve yağ- karbonhidratın kan şekeri üzerinde oldukça etkisi var. Bunun nedeni, vücudunuzun karbonhidratları sindirmesi ve şekere dönüştürülüp kan dolaşımınıza geçirmesidir.

Bu durum, çikolata ve kurabiyeler gibi rafine edilmiş karbonhidrat içeren gıdaların yanı sıra meyve ve sebzeler gibi sağlıklı türlerde de görülür. Bununla birlikte, bütün sebze, meyve ve tahıllar posa içerir. Nişasta ve şekerin aksine, doğal olarak posa bulunduran yiyecekler kan şekeri düzeylerini yükseltmez.

Şeker hastaları, sindirilebilir karbonhidratlarca zengin gıdaları yediğinde kan şekeri çok yüksek seviyelere çıkabilir. Bu gıdaları büyük porsiyonlarla yemek genellikle kan şekerini kontrol etmek için yüksek dozda insülin veya diyabet ilacı gerektirir.

İnsülin üretemediği için tip 1 diyabetliler ne yediklerine bakılmaksızın günde birkaç kez insülin enjekte etmelidir. Bununla birlikte, daha az karbonhidrat yenmesi, insülin dozajlarını önemli ölçüde azaltabilir.

 

Diyabet için Karbonhidrat Kısıtlanması Araştırması

Diyabetiklerde karbonhidrat kısıtlanmasını destekleyen birçok çalışma bulunmaktadır.

Çok Düşük Karbonhidratlı, Ketojenik Diyetler

Çok düşük karbonhidratlı diyetler, tipik olarak hafif ila orta dereceli ketozise neden olur ve bu, vücudunuzun ana enerji kaynakları olarak şeker yerine keton ve yağ kullandığı bir durumdur.

Ketozis genellikle toplam toplam karbonhidratın 50 gramdan daha az veya sindirilebilir karbonhidratın 30 gramdan az alındığı durumlarda görülür. Çok düşük karbonhidratlı ketogenik diyetler insülin keşfedilmeden önce uzun yıllar kullanılmıştır.

Birkaç çalışma, günde 20-50 gram karbonhidrat alımının kandaki şeker seviyelerini önemli ölçüde azaltabileceğini, kilo vermeyi teşvik ettiğini ve diyabetlilerdeki kalp sağlığı göstergelerini iyileştirdiğini göstermiştir. Birçok çalışmada, ketojenik diyete bağlı kan şekeri kontrolündeki gelişmelere bağlı olarak insülin ve diğer diyabet ilaçları azaltılmış veya durdurulmuştur.

Düşük karbonhidratlı diyetlerde yüksek protein alımının böbrek sorunlarına yol açabileceği yönündeki endişeler gündeme getirilmiştir ancak bir araştırma çok düşük karbonhidrat alımının böbrek hastalığı riskini arttırmadığını ortaya koymuştur.

 

Düşük Karbonhidratlı Diyetler

Karbonhidratları günde 70 gramla sınırlandırmaları tavsiye edilen, tip 1 diyabetlilerle yapılan uzun süreli bir çalışmada, düşük karbonhidrat alımı HbA1c’yi ortalama %7.7’den %6.4’e düşürdüğü belirtilmiştir. HbA1c’de %1,3’lük bir azalma, özellikle tip 1 diyabetlilerde önemli bir değişikliktir.

Tip 2 diyabetliler, günlük karbonhidrat alımını 50-100 gram veya kalorilerin % 20’sine kadar sınırlamaktan fayda sağlayabilirler.

 

Orta-Düşük Karbonlu Diyetler

“Düşük karbonhidratlı” diyetlerde olduğu gibi, “orta karbonlu düşük karbonhidratlı diyetler” için resmi bir tanım yoktur. Genel olarak 100-150 gram karbonhidrat içeren diyetler bu gruba dahil edilir.

Tip 2 diyabetli 259 kişiyi kapsayan 12 aylık bir çalışmada, karbonhidrattan toplam enerjinin %35’inden az kalori alan bir Akdeniz diyetini izleyenlerde HbA1c’de anlamlı bir düşüş gözlenmiştir.

Sınırlandırması veya Kaçınılması Gereken Yüksek Karbonlu Gıdalar

Düşük karbonhidratlı gıdalar kan şekeri seviyesini çok fazla yükseltmez.

Bununla birlikte, yüksek karbonhidrat içeriğinden dolayı sınırlı veya kaçınılması gereken bazı gıdalar vardır:

• Ekmek, kekler, rulo ve bagels
• Makarna, pirinç, mısır ve diğer tahıllar
• Patatesler, tatlı patatesler, filizler ve taro
• Baklagiller, bezelye, fasulye ve mercimek gibi (yeşil fasulye, kar bezleri ve yer fıstığı hariç)
• Süt ve şekerlendirilmiş yoğurt
• En meyveler, meyveler hariç
• Pasta, kurabiyeler, pasta, dondurma ve diğer tatlılar
• Çerezler, cips ve patlamış mısır gibi atıştırmalık gıdalar
• Meyve suyu, gazlı içecek, şekerlendirilmiş buzlu çay ve diğer şekerli içecekler
• bira

Öte yandan, düşük karbonhidratlı sebzeler, fıstık, tohum, avokado, et, balık, yumurta, tam yağlı süt ve diğer gıdaları bol miktarda yiyebilirsiniz.

Düşük Karbonlu Diyetler Diyabet İçin Her Zaman En İyisi mi?

Düşük karbonhidratlı diyetlerin sürekli olarak kan şekerini düşürdüğü ve diyabetlilerde diğer sağlık göstergelerini geliştirdiği gösterilmiştir.

Optimum Karbonhidrat Alımını Belirleme

Çalışmalar, karbonhidrat alımının kan şekerini kontrol etmeye yardımcı olabileceğini göstermesine rağmen, optimal miktar kişiye göre değişir.

Bununla birlikte, kan şekeri seviyelerini sağlıklı bir aralıkta tutmanız önemlidir. Bu, karbonhidrat saymayı öğrenmeyi, sizin için en iyi olanı bulmak için bazı testler ve değerlendirmeler yapmayı gerektirir.

İdeal karbonhidrat alımınızı belirlemek için, kan şekerinizi yemekten önce ve yemekten bir iki saat sonra bir kan şekeri ölçer ile ölçün.

Kan damarınıza ve sinirlere zarar vermemek için, kan şekerinizin ulaşması gereken maksimum seviye 139 mg/dL (8 mmol/L) ‘dir.

Genel olarak, az miktarda karbonhidrat tüketirseniz, kan şekeriniz azalır ve sağlıklı bir aralıkta kalmak için daha az diyabet ilacı veya insüline ihtiyaç duyarsınız.

İnsülin veya şeker hastalığı ilaçları alıyorsanız, karbonhidrat miktarınızı azaltmadan önce doktorunuzla veya sağlık uzmanınızla konuşmanız çok önemlidir, böylece kan şekerinin aşırı düşmesinden korunabilirsiniz.