Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve yeni bir tip Corona Virüs olan bu yüzden de Dünya Sağlık Örgütü(WHO) tarafından “Covid-19” olarak isimlendirilen virüs dünya genelinde etkisini arttırarak sürdürüyor. En büyük etkisini kalabalık nüfusu ve orada ortaya çıkmasıyla Çin’de gözlemledik fakat dünyanın farklı ülkelerinden de can almaya devam ediyor. Virüsün çok hızlı bir şekilde yayılması ve çok sayıda ölüme yol açmasıyla dünya çapınca bir endişe durumu oluşturuyor. Peki, gerçek Corona Virus nedir?
Geçen yıl Aralık ayında, uzmanların insanlarda daha önce hiç görmediği bir Corona Virüs’ün, Çin’in Hubei eyaletindeki büyük bir şehir olan Wuhan nüfusu arasında yayılmaya başladığı raporları ortaya çıkmaya başladı. O zamandan beri virüs, Asya içinde ve dışında diğer ülkelere yayıldı ve yetkililerin bunu bir salgın olarak tanımlamasına yol açtı. Bu yılın Ocak ayı sonunda, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) durumu bir halk sağlığı acil durumu ilan etti.
Şimdiye kadar, “Ciddi Akut Solunum Sendromu Corona Virüs 2” veya kısaca SARS-CoV-2 olarak adlandırılan yeni Corona Virüs ile, Çin’de 78.191 kişi ve diğer 37 dünya ülkesinde 2.918 kişi enfekte olmuştur. Çin’de güncel ölüm sayısı 2.718 kişiye ulaşmıştır.
Yeni Virüs Nedir?
Corona Virüs’ler genel olarak memelilerin solunum sistemlerini hedefleyen ve etkileyen bir virüs ailesidir. Spesifik özelliklerine göre, alfa, beta, delta ve gama olarak adlandırılan dört ana cinsi vardır. Bunların çoğu sadece hayvanları etkiler. İnsanlara geçebilen cins alfa ve beta olmak üzere iki tanedir.
Daha önce sadece iki tür Corona Virüs küresel salgınlara neden olmuştur. Bunlardan ilki, ilk kez 2002 yılında Çin’de yayılmaya başlayan şiddetli akut solunum sendromundan (SARS) sorumlu olan SARS Corona Virüsüydü . SARS virüsü salgını öncelikle Çin anakarası ve Hong Kong nüfusunu etkiledi. 2003’te tamamen yok oldu. Diğeri, 2012 yılında Suudi Arabistan’da ortaya çıkan MERS Corona Virüsü veya Ortadoğu solunum sendromu Corona Virüsüydü. Bu virüs o zamandan beri en az 2.494 kişiyi enfekte etmiştir.
Virüs Nasıl Ortaya Çıktı?
İnsanlara bir Corona Virüs bulaştığında, bu genellikle enfekte bir hayvanla temas sonucu olur. En yaygın taşıyıcı yarasalardır. Virüsün genetik yapısı son teknoloji gen aletleriyle incelendiğinde %88 oranında bat-SL-CoVZC45 ve bat-SL-CoVZXC21 olarak bilinen iki yarasa türüne benzediği ortaya çıktı. Ancak genel olarak Corona Virüsleri doğrudan insanlara iletmezler. Bunun yerine bir evcil hayvana iletip, bu aracı ile insanlara bulaşmasına neden olabilirler. Uzmanlar yeni Corona Virüs’ün ortaya ilk çıkış yerinin Wuhan’da bulunan bir deniz ürünleri pazarı olduğunu açıkladılar. Yetkililer virüsün çıkış yeri olduğu iddiası ortaya çıktığı anda bu pazarı hemen kapattılar. Bununla birlikte, ilk enfekte olan bazı insanların pazarda bulunmamış olması üzerine virüsün tek kaynağının bu pazar olmadığı tartışması ortaya çıktı. Sonuç olarak, araştırmacılar virüsün asıl kaynağını henüz bulamamışlardır ve araştırmalar devam etmektedir.
Nasıl Bulaşır?
Dünya Sağlık Örgütü(WHO) virüsün nasıl bulaşacağına dair araştırmaların hala sürdüğünü, insandan insana nasıl bulaştığının incelendiğini söylemiştir. Yine de bilinene göre, virüsün bulaşması tüm Corona Virüs’lerde olduğu gibi solunum yoluyla gerçekleşir. Virüs hava yollarında yoğunlaşır ve burun veya ağızdan damlacıklar yoluyla başka bir kişiye geçebilir. Hapşırmak, öksürmek gibi yollarla damlacıklar ortama yayılır. Yani çok kalabalık olan ya da insan trafiği yoğun olan avmler, toplu taşımalar gibi ortamlarda mümkün olduğunca az yüzeye dokunulmalı. İnsanlar ile temastan kaçınılmalı ve hapşırma, öksürme sırasında ağız bir mendil ile kapatılmalıdır.
6 Şubat’ta yapılan bir basın toplantısında Dünya Sağlık Örgütü(WHO) danışmanı Dr. Maria Van Kerkhove, virüsün belirtilerini az gösteren insanların diğer insanlara bulaştırma ihtimalinin çok daha düşük olduğunu açıklamıştır. Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü müdürü Dr. Anthony Fauci, Çinli uzmanlardan aldıkları verilere dayanarak, yeni virüsün kuluçka döneminin 5-6 gün olduğunu söylemiştir. 5 gün sonra tüm semptomlar ortaya çıkmaya başlar demiştir. Yine de 14 gün olduğunu söyleyen uzmanlar da olduğu için yaklaşık 2 hafta kadar kuluçka dönemi sürer denebilir. Son değerlendirmelere göre, yeni Corona Virüs SARS ve MERS’a neden olanlardan daha bulaşıcı gibi görünmektedir, ancak ölüme yol açma olasılığı çok daha düşüktür.
Belirtileri Nelerdir?
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC)’ne göre, COVID-19 ana belirtileri ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Burun akıntısı belirtilerden biri değildir. COVID-19’un semptomları çok genel olabileceğinden, bunları ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarının semptomlarını birbirinden ayırt etmek oldukça zor olabilir. Bu yüzden uzmanlar virüsün DNA yapısının SARS-CoV-2 ile eşleşip eşleşmediğini kontrol ederek viral örnekleri test ederler.
6 Şubat’taki WHO basın toplantısında, WHO yetkilileri, SARS-CoV-2 enfeksiyonu nedeniyle ciddi hastalık riski taşıyan kişilerin daha yaşlı kişiler ve bağışıklık sistemlerini tehlikeye atan başka sağlık koşullarına sahip olan yani bağışıklık sistemi çok kuvvetsiz denebilecek insanlar olduğunu söyledi. Yapılan diğer araştırmalar çok az sayıda çocuğa bulaştığını genellikle 80 yaş üstü bireylerin en büyük risk grubunda olduğunu, ayrıca erkeklerin virüse yakalanma ihtimalinin kadınlardan daha çok olduğunu belirtmiştir.
Maske Takarak Korunabilir Miyiz?
Enfeksiyonu önlemek için ilk olarak yapılması gereken temel hijyen kurallarına uymaktır. Eller sık sık ve bol sabunlu su ile 30 saniye yıkanmalıdır. Öksürme ve hapşırma sırasında ağız ve burunun bir mendille kapatılması, mendil yoksa dirsek içine hapşırılıp öksürülmesi gerekmektedir. Solunum yolu rahatsızlığı gösteren insanlarla temastan kaçınmalıdır.
Toplu taşımalar gibi kalabalık yerlerde ister istemez insanlar ile temas ederiz. Özellikle toplu taşımalarda maske kullanımı virüsün yayılma hızını düşürmeye yardımcı olabilir. Maskeler burnu ve ağzı sıkıca kapatmalıdır. Koruma için N95 adı verilen kenarlardan hiç hava geçirmeyen maskeler önerilse de tam koruma sağlanmadığını gösteren çalışmalar mevcuttur. Cerrahi maske kullanımı ile korunma oranı %70’lere kadar çıkabilir. Çok kalabalık ortamlarda maske ile dolaşmak yüksek oranda enfeksiyon ihtimalinden korumaya yardım edebilir ancak maskeye dokunan ellerin de temiz olması çok önemli. Maskelerin bilinen en çok faydası ellerin ağız ya da buruna temasını engellemektir.
Aşırı kalabalık olmayan ve insan trafiğinin yoğun olmadığı yerlerde ise temel hijyen kurallarına dikkat edildiği takdirde maske kullanımına ihtiyaç yoktur. Fakat Dünya Sağlık Örgütü(WHO) hapşıran ya da öksüren kişiler ile en az 3 metre mesafeyi korumanızı öneriyor. Ayrıca bağışıklığı güçlendirecek şekilde beslenmek, taze sebze ve meyve tüketmek ve bol sıvı almak da virüsten korunmak için önemlidir.
Hastalık oldukça yeni ve ilk kez karşılaşılan bir tür olması nedeniyle henüz tam olarak tedavisi bulunabilmiş değil. Yapılan son çalışmalar ile dünyanın birçok yerinden bilim insanları Corona Virüs aşısını bulmaya yönelik adımlar atmaya başladılar.