Diyet Hakkında Çok Merak Edilen 10 Soru

1.Dünya’da sağlık sorunlarının başında kilo problemleri geliyor. Kilo problemlerinin bu kadar artmasının nedenleri neler?

Şişmanlık, genetik faktörlerle çevresel faktörlerin birleşimi sonucu oluşmaktadır.  Bireyin düzensiz beslenmesi, fiziksel aktivitenin azlığı şişmanlığa giden yolu açmaktadır. Günümüz yaşam biçimin getirdiği yoğunluk sağlıklı beslenmeye engel olmaya kişiyi daha çok hazır gıdalara yöneltmektedir. Fast food tarzı hazır gıdalar içerdiği yüksek kalori ile şişmanlığa sebep olmaktadır. Eskiden de bunlar yeniyordu neden obez değildiler gibi sorular akla gelebilir. Ancak eskiden daha fazla hareket vardı. Günümüzde teknolojinin getirdiği kolaylıklarla daha az hareket etmeye başladık Bunun doğal sonucu olarak da alınan enerjiyi harcanmadı. Fiziksel olarak daha aktif olmalısınız. Haftada 3 gün en az 45 dakika yürünmeye çalışılmalıdır.

2.Sağlıklı kilo vermek için neler yapmalıyız?

Sağlıklı ve dengeli diyet yapmak isteyen birey dört besin grubu dediğimiz süt, et , tahıl ve sebze-meyveleri bir öğününde bulundurmalıdır. Tek tip diyetlerden kaçınmalıdır. Bu tarz diyetler besinlerin vücudunuzdaki yararlılığını ve besin öğelerinin emilimini düşürmektedir. Tek tip diyetler kişide zamanla sağlık problemlerinin yanında huzursuzluk, sinirlilik hali ve depresyon oluşmasına sebep olmaktadır.  Öğünleriniz  mümkün olduğunca tüm besin gruplarını içerecek biçimde olmalıdır.  Hazır gıdalardan kaçınarak gerekirse bir diyetisyen eşliğinde tüm öğünlerinde besin çeşitliliğini sağlayarak sağlıklı ve dengeli diyet yapabilir. Zayıflama diyetlerinde kilo verdirme amacı yavaş yavaş ve giden kiloların mümkün olduğunca yağdan gitmesini sağlamaktır. Erkeklerde bir ayda 5-6 kilo verilmek istenirken kadınlarda bu 4-5 kilo olsun istenir. Hızlı verilen kiloların hızlı bir biçimde kazanıldığı unutulmamalıdır. Yavaş olan kilo kayıplarında kaybedilen miktarın çoğu yağlardan gitmektedir. Hızlı kaybedilen kilolarda ise ibre tersine dönmektedir. Kayıplar daha çok su ve kas kütlesinden olmaktadır. Bu kayıplar kişideki metabolizma hızının da yavaşlamasına sebep olarak kaybedilen kiloları fazlasıyla geri almaktadır. Zayıflama diyeti yapamaya karar veren kişinin kendini motive ederek hızlı kilo kaybını hedeflemeyerek diyete başlamalıdır.

3.Zayıflama Çayları ve Bitkisel ürünler kilo vermede etkili olur mu? Ve bu ürünler sağlığa zarar verir mi?

Bu ürünlerden bazıları tarım ve köy işleri bakanlığının izniyle yurtdışından getirilmiştir. Ancak çoğunda zayıflamayı nasıl gerçekleştirdiğine ilişkin bilgiler yetersizdir. Farmognozi uzmanlarıda bu bitkisel ürünleri kullanımında dikkatli olunması gerektiğini söylüyor. Zayıflama amacıyla kullanılacak ürünlerde sağlık bakanlığının onayı gerekmektedir. Her bitkisel ilaç iyidir. Söylemine kanmamak gerekir. Beslenmemizdeki öğelerle olumsuz etkileşimde olabilir, alerjimiz olabilir, toksik etkisine maruz kalabiliriz. Yeşil çay zayıflamada yardımcıdır. Miktar ve zaman önemlidir. İdrarla kalsiyum atımı, demir emilimi yetersizliği..

4.Çok hızlı kilo vermek ne tür sorunlara yol açar?

Düşük kalorili diyetler kişiyi aç kalmasına sebep olarak, vücudu az olanla yetinmeye yöneltir. Bu tarz diyetlerde vücudun az olan besinlerle çalışmasını devam ettirmek için metabolizma hızını yavaşlatır. Kişi daha sonra normal beslenmesine döndüğünde yediği şeyleri yakmada metabolizma hızı yetersiz kaldığından kaybedilen kiloların hızlı bir biçimde kazanılmasına neden olur. Bununla birlikte çok düşük kalorili diyetler bireyi uzun dönemde vitamin ve mineral yetersizlikleri ile karşı karşıya bırakır. Düşük kalorili diyetler hastanede gözetim altında kısa sürelerde uygulanabilir. Onu n dışında uygulanması yarardan çok zarar getirmektedir.

5.Çok düşük kalorili diyetle zayıflamanın zararları nelerdir?

İnsan dokusunda enerji sağlayan öğeler yağ ve proteindir. Karbonhidrat çok az bulunur. Sağlıklı beslenmede günlük alınan enerjinin %25-30 u yağlarda , %12-15 inin proteinlerden %50-60 nın karbonhidratlardan gelmesi istenir. Açlıkta yağların yıkım ürünü keton cisimleri denen moleküllerin kanda miktarı artar. Aynı zamanda kanın asitliği artarak ketoasidoz dediğimiz durum olur. Organların düzenli çalışması için kanın nötr olması gerektiğinden yaşam tehlikeye girer. Çok düşük kalorili diyetler karacaiğer ve böbrekler için de zararlıdır. Bedende yağın yanında protein yıkımı gerçekleşir. Protein yıkımı sonucu oluşan azot KC de metabolize olarak üreye çevrilir. Çok protein yıkımı KC in daha çok çalışmasını ve aşırı yükle zamanla yıpranmasını sağlar. Üre zararlı kan dolaşımıyla böbreklerden idrarla atılmak zorundadır. Aşırı üre yıkımı böbrekleri zamanla yıpratır.

6.Kiloyu koruma yöntemleri neler? Ve Kiloyu korumak için diyetisyene gidilmeli mi?

ideal kiloya ulaştıktan sonraki adım o kiloyu korumaya yönelik kilo koruma programı olmalıdır. Diyet biraz esnetilerek haftalık görüşmeler aylık görüşmelere çıkarılarak takip edilmeye devam edilir. Böylece kişinin kendini toplamasına yardımcı olunur. Yapılan araştırmalar zayıflama diyeti uygulayan bireylerin dörtte birinden fazlasının 1 yıl içerisinde kaybettiği kilolara ulaştığı gözlenmiştir. Kilo koruma programları önemsenmeli asla boşlanmamalıdır. Bireylerin diyetisyenleri ile iletişimlerini koparmamaları kaybettikleri kiloları korumalarında yardımcıdır.

6.İdeal kilomuzu nasıl hesaplamalıyız?

ideal kilo uluslar arası standartlarca verilen formüllerle hesaplanmaktadır. Yaşına uygun olması gereken  ideal beden kütle indeksi değerini boyunun karesi ile çarparak hesaplanmaktadır. Bu ideal kilo kişinin vücüt fonksiyonlarını gerçekleştirmesi için en ideal durumda olduğu değerdir. İlerleyen yaşla birlikte bu değer de artacaktır.

19-24 yaş aralığında olan bireyler için ideal BKI değeri 21

25-34 yaş aralığında olan bireyler için ideal BKI değeri 22

35-44 yaş aralığında olan bireyler için ideal BKI değeri 23

45-54 yaş aralığında olan bireyler için ideal BKI değeri 24

55-64 yaş aralığında olan bireyler için ideal BKI değeri 25

65< yaş üstü olan bireyler için ideal BKI değeri 26’dır.

Yaş aralığında olduğunuz ideal BKI değeri ile boyunuzun karesini çarparak ideal kilonuza ulaşabilirsiniz.

7.İdeal kilosunun üstünde olanları ne tür sağlık sorunları bekliyor?

Kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, bazı kanser türleri, kronik karaciğer hastalıkları ve diş çürükleri beslenme ile ilişkili hastalıklardır. Örnek verecek olursak diyetin yağ içeriğinin artması kalp damar hastalıklarının çıkması ile, Aşırı alkol alımı karaciğer yağlanması, hepatit ve siroz ile, aşırı karbonhidrat alımı diş çürükleri ile ilgili iken aşırı tuz alımı da hipertansiyonla ilişkilidir.

8.Çok uyumak kilo almaya neden olur mu ?

Çok ve az uyumak yapılan çalışmalarca kanıtlanmıştır.5 saatten az ve 8 saatten fazla uyuyan kişilerde kilo alımı daha fazladır. Az uyunduğunda açlık süresi hayliyle besin tüketimi gerçekleştirmektedir. Çok uyumak a metabolizmanın uzun bir süre yavaş seyretmesi demektir. Dengeli ve yeterli bir biçimde uyumaya özen göstermeliyiz.

9.Hangi hastalıklar kilo vermeyi zorlaştırır?

İnsülin direnci, polikistik over sendromu, hipotroidi dediğimiz troid hastalıkları kilo vermeyi zorlaştıran hastalıklardır. İnsülin, pankreastaki beta hücreleri tarafından salgılanan ve kan şekerini düzenleyen bir hormondur. İnsülin direnci varlığında, vücuda alınan şeker dokulara alınıp kulanılamaz, kanda şeker miktarı artar. Şeker hücreler için temel enerji kaynağıdır. Glukoz (şeker) hücre içine alınamayınca beslenemez, hücre ve dokular temel fonksiyonlarını gerçekleştiremez .

Genetik faktörler, sağlıksız ve düzensiz beslenme, hareketsiz yaşam tarzı, televizyon ve bilgisayar karşısında geçirilen zamanların uzaması, kilo alımıyla birlikte insülin direncine neden olabilmektedir.

Çabuk acıkma, geç doyma, yemeklerden sonra acıkma hissi, titreme, terleme ve baygınlık hissi, sürekli tatlı yeme isteği, insülin direncinin belirtileri arasındadır.

10.Diyet ürünleri zayıflamaya yardımcı mıdır?

Diyet ürün yani light ürün demek türk gıda kodeksine göre toplam enerjisi en az % 25 azaltılmış ürünlerdir. Şekeri ve yağı azaltılarak lif yani posa içeriği arttırılmış ürünlerdir. Diyabetik ürünler ise şeker içeriğinin yerine tatlandırıcı (aspartam, sorbitol, sükraloz vb.) kullanarak elde edilen üründür. Kullanım amacı kan şekerini yükseltmemektir. Diyet yapanlar diyabetik ürün kullanmamalıdır. Diyabetik üründe sadece şeker içeriğinin yerine tatlandırıcı kullanılır. Kaybedilen tat ve aromayı sağlamak için daha fazla yağ kullanılabilmektedir. Diyabetik ürün tüketildiğinde normal bir çikolatadan alınan yağdan daha fazla yağ alınmasına neden olur. Böylece sadece şekersiz çikolata tüketilmiş olmaktadır. Yani diyabetik ürünler kalorisi azaltılmış ürünler değildir. Aynı şekilde diyabetik bireyler diyet ürünlerini tüketmemelidirler. İçerisinde bir miktar şeker olabilir. Diyabetik ürünler ile diyet ürünlerin kullanım amacı tamamen farklıdır.

Diyet ürünlerinin yaygınlaşması ile birlikte tüketimi de artmıştır. Diyet ürünleri tüketiminde en çok yapılan hata bu ürünlerin ya çok az kalorili ya da kalorisiz olduğu düşüncesine kapılmaktır. Bu düşünceyle bu ürünlerden aşırı miktarlarda tüketilerek çok fazla kalori alımı görülmektedir. Yapılan çalışmalarda light ürünleri ağırlıklı tüketen bireylerin, bu ürünleri tüketmeyenlere göre daha çok kilo aldıklarını gösteriyor. Zayıflamak isteyen kişiler nasıl olsa diyet ürün diyerek bu ürünlerden aşırı miktarlarda tüketmektedir. Bu da aşırı kalori ve kilo alımına sebep olmaktadır. Light ürünler kalorisiz ürünler değildir. Normal ürünlerle light ürünler arasında çok az bir kalori farkı vardır. Örneğin; bir bisküviyi 100 kabul edecek olursak diyet bisküvi 75 kalori civarlarındadır. Burada etiket okumanın önemi öne çıkmaktadır.

11.Diyetisyen sadece zayıflatır mı Kilo almak için önerileriniz var mı?

  • Kilo almak için için bazal metabolizma hızınızın 500-1000 kalori üstünde beslenmelisiniz.
  • Haftada 1-1,5 kg ağırlık kazanımı hedeflenmeli.
  • Kahvaltılarınızı olabildiğince zenginleştirin. Kahvaltıda çay yerine ballı süt, taze sıkılmış meyve suyu tercih ediniz. Kahvaltınızda bal, reçel, pekmez, peynir, zeytin, yumurta, zeytinyağı ve baharat eklenmiş domates, salatalık ve yeşillik bulundurun
  • Öğünlerinizin yanında yoğurt/ayran/cacık, salata, meyve tüketin. Öğünlerinizde tükettiğiniz ekmek veya eşdeğeri pilav/makarna tüketiminizi arttırın.
  • Salatanızı olabildiğince zenginleştirin. Salatanızı zenginleştirmede zeytinyağı, zeytin, avokado, mısır, susam, peynir, ceviz/badem/fındık, patates ve havuç gibi besinleri kullanabilirsiniz.
  • Yediğiniz besinlerin olabildiğince kalori yoğunluğunu arttırın. Örnek verecek olursak sütlaç tüketecekseniz üzerine bol miktarda ceviz, fındık veya badem ekleyebilirsiniz. Makarna tüketecekseniz makarnayı kıymalı ve soslu tercih ediniz. Ayrıca ev yapımı pizza da kilo almanıza yardımcı olacaktır.
  • Sağlıklı bir şekilde kilo almak için asitli içecekler yerine ev yapımı limonata veya taze sıkılmış meyve suyu tercih ediniz.
  • Öğün kesinlikle atlamayın. Ana öğünlerinizin arasına ara öğünler serpiştirin.
  • Ara öğünlerinizin içeriğini olabildiğince zenginleştirin. Ara öğünlerde; kuru kayısı, kuru incir gibi kuru meyveler, taze meyveler, ballı meyve salatası, pestil,  1 avuç  Badem/ceviz/fındık, sütlü tatlılar, sahlep, ballı süt,  kek, susamlı/ay çekirdekli simit ve bisküvi gibi kalori içeriği yüksek besinler tercih ediniz.
  • Çay ve kahve tüketiminizi azaltın.
  • Su tüketiminiz günlük 1,5-2 litreyi aşmasın. Bunun yanında suyu yemeklerden önce ve yemek sırasında değil de yemeklerden sonra tüketmeye çalışın.
  • Suya ek olarak yemek sırasında içecek tüketimi erken doygunluk sağlamanıza neden olacağı için içecek tüketimini yemeklerde 45 önce veya sonra olmasına dikkat ediniz.
  • İçeceğiniz çorbalara süt, krema ve et suyu ekleyerek kalori alımınızı arttırabilirsiniz.
  • Sigara kullanıyorsanız sigarayı bırakmalısınız. Sigara içerisindeki nikotin ile metabolizmayı hızlandırmakta ve iştahı azaltmaktadır.
  • Hekiminiz ve diyetisyeninizin bilgisi dahilinde ara öğünlerde enteral ürünler tercih edilebilir.
  • Kas kütlenizi arttırıcı egzersizler yapınız. Böylece aldığınız kilolar da dengeli bir şekilde dağılmış olacak.

12.Son olarak, Kilo aldıran yiyecekler ve etkenler nelerdir?

Fast food beslenme, hareketsiz yaşam,hızlı yemek, uzun süre aç kalmak, şok diyetler uygulamak,  yağlı yiyecekler, gazlı içecekler, hamur işleri, şeker, çikolata, cips, bisküviler kilo aldıran etkenlerin başında gelmektedir. Beslenme tarzının değişmesi de kilo aldırmaktadır .Önceden yemeklerin yanında meyve yoğurt veya komposto tüketilirken günümüzde kola, meyve suyu gibi yüksek kalorili içecekler tüketiliyor.

 

Bir yorum Yaz