Sağlıklı beslenmenin adımları kaliteli gıdaları bilinçli bir şekilde tüketmekle başlar. Her gün marketlerde alışveriş yaparken birçok ürün satın alıyoruz. Peki, bu ürün seçimlerimizde bizi neler etkiliyor? Aldığımız ambalajlı ürünlerin ambalajında küçük puntolarla birçok yazının olduğunu görüyoruz. Peki, ürünleri satın alırken bu yazılara hiç dikkat ediyor muyuz? Beslenme ve gıda okuryazarlığının da bir parçası olan besin etiketlerini okumak, anlamak, yorumlamak ve ürün tercihlerimizi etiket bilgilerine göre yapmak sağlıklı beslenmemiz adına gerçekleştireceğimiz en güzel adımlardan biri olacaktır. Böylece bilinçli bir tüketici olup, sağlığımıza katkı sağlayabilir, reklamların yanıltıcı yönlerinden ve yarattığı yanlış algılardan uzak durmuş oluruz.

 

Besin Etiketi Nedir?

Besin etiketi; bir ürünün kalorisi, besin değeri (karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineral), porsiyonu,  üreticiye ait bilgileri, üretim için alınan izinler gibi bilgileri içeren ve tüketiciyi ürün içeriği hakkında bilgilendiren yazı, resim ve işaret gibi unsurlardır. Besin etiketlerinde yasalar ile belirlenen düzeyde bilgiler konularak tüketicilere ürünle ilgili doğru bilgilerin verilmesi sağlanır. Besin etiketinin içindekiler kısmı ise miktarına göre çoktan aza doğru sıralanmaktadır.

 

Besin Etiketlerinde Bize Yol Gösterecek Bilgiler:

Birçoğumuz alışverişte yalnızca son kullanma tarihine ve markasına bakarak ürünleri satın alıyoruz. Bunlar dışında nelere dikkat etmeliyiz?

 

• Ürünün Porsiyonu

Besin etiketlerindeki bilgiler ‘Türk Gıda Kodeksinin Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği’ nde yer alan madde gereğince 100 gram veya 100 ml üzerinden bildirimlerini yaparlar. Buna ek olarak bazı etiketlerde porsiyon üzerinden de bilgilendirme yapılabilir. Ancak porsiyon üzerinden bilgilendirme yapılmamışsa, bu her zaman o paketin tamamen 100 gram olduğu anlamına gelmemektedir. Paketteki toplam ürünün gramajına bakılmalıdır. Kendi tüketeceğimiz gram üzerinden de kalori ve besin değerlerinin hesabını yapmalıyız.

 

• Düşük Kalorili Ürün

Düşük kalorili ürünlerin yağ yüzdeleri düşürülerek enerjileri azaltılmıştır. 1 porsiyonunda 40 kcal den daha az enerjiye sahiptirler.

 

• Doymuş Yağ-Trans Yağ

Tercih edeceğimiz ürünün 1 porsiyonunda en fazla 1 gram doymuş yağ içermesi gerekmektedir. Doymuş yağ tüketiminin önerilenden daha fazla vücuda alınması damar sağlığını da bozarak birçok kronik hastalığı beraberinde getirmektedir.

 

• Light Ürün

Toplam enerjisi %25 azaltılmış ürünler light üründür. Market laflarında Light ürün yazılı bir ürün gördüğümüzde bunun kalorisinin çok düşük olduğuna dair bir yanılgıya kapılabiliyoruz. Ancak bu yanlış bir algıdır. Örnek vermemiz gerekirse; bir bisküvi 100 kcal ise light bisküvi enerjisi %25 azaltılmış olarak 75 kcal olacaktır. Bu örnekler daha da fazla genişletilebilir.

 

• Yüksek Lifli Ürün

100 gramında 6 gram lif içeriği bulunuyorsa o ürün yüksek lifli ürün kategorisine girer. Lif kaynağı ile yüksek lifli ürün kavramı aynı değildir. Lif kaynağı yazısı bazı durumlarda yeterli kalmayabiliyor.

 

• Zenginleştirilmiş Ürün

Birçok ürünün üzerinde “……..  ile zenginleştirilmiştir.” cümlesini duyuyoruz. Bunlar gıda endüstrisinin sağlığı korumak adına besin üretimleri sırasında çeşitli besinleri ekleyerek yaptıkları ürünlerdir. İyotlu tuz, vitamin-minerallerle zenginleştirilmiş kahvaltılık gevrekler gibi örnekler verebiliriz. Gıda endüstrisinin gelişmesiyle de bu örnekler giderek artmaktadır.

 

Besin İntoleransınız veya Gıda Alerjiniz Varsa:

Belli besinlere karşı intoleransınız veya gıda alerjileriniz var ise etiket okumanın önemi sizin için daha da artmaktadır. Örneğin gluten intoleransına sahipseniz veya çölyak rahatsızlığınız mevcut ise mutlaka etiket üzerinde glüten içermez ibaresine dikkat etmelisiniz.

Gıda etiketleri üzerinde 14 alerjen bildiriminin yapılması zorunludur. Bunlar glüten, kabuklular, yumurta ve yumurta ürünleri, balık ve balık ürünleri, yer fıstığı ve yer fıstığı ürünleri, soya fasulyesi ve soya fasulyesi ürünleri, süt ve süt ürünleri, sert kabuklu meyveler, susam ve susam türleri, yumuşakçalar ve ürünleri, kükürtdioksit ve sülfitler, acı bakla, kereviz ve hardaldır.